Page 25 - ChemLife Sayı 10

Nergisler, bahar çiçekleri Nergislerin güzel kokmasına Nergis çiçeğinde bulunan
olup karakteristik bir çiçek neden olan başlıca aroma- bazı kimyasal bileşikler ilaç
yapısına sahiptir. Dünya tik kimyasal bileşikler vardır. yapımında kullanılmasının
üzerindeki üretici payını en Nergislerin aroması, orga- yanında ayrıca zehirlenmele-
çok İngiltere almaktadır. nik bileşiklerden oluşan bir re yol açan kimyasal bileşik-
İngiltere’nin serin ve nemli karışımı içerir. Birincil bile- leri de içermektedir.
baharlarında yetişmeye şenlerden biri olan (E)-β-O-
başlayan nergisler ülke CIMENE’dir. (E)- β- OCIMENE
ekonomisine oldukça katkı bitkiye odunsu çiçek koku- beri devam etmektedir.
sağlamaktadır. Nergisler sunu verir. Diğer küçük bile-
kışın toprak altında olup şenlerden (E,E)-α-FARNESEN
hayvanlara besinsel “elma aroması” tadını ver- Kaynaklar:
yardımda bulunurlar. Bu mektedir. Bir diğer bileşen
nedenle içerdiği bazı toksik olan 1,4-DİMETOKSİBENZEN 1. CHEMICAL&ENGINERRING
kimyasal maddeler ile etki bileşiği ise “tatlı aroma” ola- NEWS, Periodic Graphics:
edebilirler. Nergis yaprakla- rak nergis kokusuna katkı The Chemistry Of Daffodils
rı ve çiçek sapları kalsiyum sağlamaktadır. 2. SCI Dergisi 21 Şubat 2011
oksalat kristalleri içerir. Bir- Sayısı Nergislerin İlaçlarda
çok bitkisel kaynakta içerik Kullanımı BİLİMSEL
olarak oksalik asit (C H O )
2 2 4
bulunur. Oksalik asit güçlü
dikarboksilik asittir ve bitki-
ler tarafından sentezlenen Likorin ve Galantamin bu ko-
NERGISLERIN KIMYASI en okside organik bileşiktir. nudaki önemli iki bileşikler-

Nergislerde, raphides olarak dir. Nergisler, likorin de dahil
adlandırılan iğne şeklinde Nergislere renk veren pig- olmak üzere zehirli alkaloid
kalsiyum oksalat kristalleri mentleri oluşturan belli baş- bileşikleri içerir. Nergis içeri-
demetleri oluşturulur. Do- lı kimyasal bileşikler vardır. ğindeki alkaloidler yutulduğu
kulardaki kalsiyum düzey- Nergisin yapısındaki renk zaman insanlar ve hayvanlar 25
lerini kontrol etmenin yanı kaynaklı bileşikler karoteno- üzerinde ciddi kusma, karın kimya teknolojileri gazetesi I I www.chemlife.com.tr
sıra, raphides otlatılan hay- idlerdir. Bunlara β-karoten- ağrısı ve ishal gibi semptom-
van türlerine ve böceklere de dahildir. Havuca portakal lara neden olabilir. Bununla
bir miktar koruma sağlar. El rengini veren kimyasal mad- birlikte alkaloid galantamin
ve kollarda egzamatöz bir de de karotendir. Sarı rengini ise Alzheimer hastalığının
döküntüye sebep olabilir. veren bileşik ise zeaksantin belirtilerini tedavi etmek için
Çünkü nergis gövdesinden pigmentidir. kullanılmıştır. Bu konu ile ilgi-
koparıldığında ya da yaprak- li araştırmalar uzun yıllardan
larından raphides salgılar.
Bu da insanlarda döküntüye
sebep olabilir. Çözünür ok-
salatın kendisi de kalsiyum
metabolizması ile etkileşime
girdiği zaman hayvanlar için
zehirli hale dönüşür.