Page 25 - ChemLife Sayı 26
P. 25

İlk olarak 1900’lü yılların   bir düşüşe neden oldu.   Eyaletinde belgelenmiştir.   Başlangıçta, Guangdong’daki
        başında, Hindistan’ın farklı   (Front. Plant Sci. 2019, DOI:   HLB ile enfekteli ağaçlarda   yetiştiriciler hastalığa
        bölgelerinde ve Çin’in     10.3389 / fpls.2018.01976)  aşırı derecede meyve dökümü   huanglengbing adını
        güney bölgelerinde görülen   HLB sadece ABD’de bir sorun   görülmektedir. Simptomlu   verdiler. Huangleng ,
        hastalık, her tür narenciye   değildir. Hastalığın ortaya   meyveler küçük, bir yana   yerel lehçede “sarı ateş”
        ağacını enfekte etmekte    çıktığı Çin’de, en çok üretimin   eğik (simetrik olmayan)   anlamına gelir ve bing Çince
        ve ağaçları verimsiz hale   olduğu Jiangxi Eyaleti, 2018   ve meyveler olgunluğa   “hastalık” demektir. Ancak
        getirerek yok etmektedir.   sonunda bahçelerinin % 25’ini   eriştiğinde sitil ucu yeşil   zamanla, huanglengbing,
        Hastalığa Huanglongbing    kaybetti. Brezilya’da hastalık,   kalmaktadır. Bu nedenle   telaffuzdaki farklılıklar
        ismi verilmiştir. Hastalık   HLB’nin ilk tespit edildiği   hastalığın ismi “Greening”   nedeniyle huanglongbing’e
        daha sonraları Filipinler,   2004 yılından bu yana 52.6   olarak adlandırılmıştır. Meyve   dönüşmüştür. 1995 yılında
        Tayvan, Endonezya gibi     milyon tatlı portakal ağacını   ortadan kesildiğinde, küçük,   huanglongbing, Fuzhou
        pek çok Asya ülkesinde’de   yok etti.                 koyu abortif çekirdekler   şehrinde düzenlenen
        rapor edilmiştir. Aynı yıllarda                       gözlenebilir.              uluslararası bir narenciye
        Güney Afrika’da da benzer   Çin’deki Southwest                                   konferansında hastalığın
        simptomlar belirlenmiş ve   Üniversitesi’nden HLB     Meyve eksenindeki vasküler   resmi adı olmuştur.
        aynı hastalığın olduğu yıllar   uzmanı Changyong Zhou,   demetler renksizdir. Meyve,
        sonra anlaşılabilmiştir. Daha   bu korkunç istatistiklerden   özellikle portakal, alacalı bir   Tespit ve inceleme yöntemleri
        sonra Güney Çin, Güneydoğu   daha kötüsünün istilacıya   görüntü alır ve eğer kabuğa   Bilim insanları HLB ile ilgili
        Asya, Hint yarımadası ve   karşı silah eksikliğimizin   bir parmakla bastırılırsa,   bazı gerçekleri çözmeyi
        Pakistan’a kadar yayılmıştır.   olduğunu söylüyor. HLB’den   bastırılan bölgede gümüşi bir   başardılar. Yaygın hastalığın   BİLİMSEL
        Son yıllarda ise Brezilya,   sorumlu olan bakteri hakkında   alan oluşabilmektedir. HLB   arkasındaki suçlu, Candidatus
        Amerika Birleşik Devletlerinin   pek bir şey bilinmiyor. Her   anaca bakmaksızın, özellikle   Liberibacter asiaticus veya
        Caribbean, Texas ve Florida   ne kadar çiftçiler meyve   portakal, mandarin, tanjelo   CLas adında, patatesleri ve
        eyaletleri, Papua Yeni Gine,   bahçelerini korumak için   ve greyfurt ağaçlarında,   diğer ekonomik açıdan önemli
        Portekiz ve Suudi Arabistan   streptomisin ve oksitetrasiklin   yetişkin bir ağaç veya   mahsulleri mahvedebilen bir
        ile İran’da görülmüştür.   gibi antibiyotikler püskürtse   fidan durumundayken   bakteri ailesinden gelen bir
        Avrupada İspanya’da vektörü   de, ilaçlar, virüslü narenciye   etkilidir. Etkilenmiş ağaçlar   mikroptur.
        görülmüş, fakat hastalığa ait   ağaçlarının köklerinin   sürekli meyve dökmekte,
        bir bilgi yoktur. Türkiye’de ise,   derinliklerinde saklanan HLB   geriye doğru kurumakta,   Hastalığın sürvey zamanı,
        hastalık ve vektör varlığına   bakterilerini öldürmek için   bodurlaşmakta ve yeşillenme   iklime ve sıcaklığa bağlıdır.
        dair herhangi bir kayıt yoktur.   yetersiz kalıyor. Zamanla   (greening) hastalık isminin   Her üç Liberibacter ırkının
        Hastalık 2012 yılında      bu antibiyotikler, ağaçların   de verilmesine neden   simptom gelişimi (Canditatus   25
        Amerika’nın Florida        besin taşıma sistemini     olarak meyveler yeşil      Liberibacter asiaticus, Ca.  kimya teknolojileri gazetesi  I        I  www.chemlife.com.tr
        eyaletinde etkisi yoğun bir   bloke ederek ağaçlara bile   renkte kalmakta gerçek   Lib. americanus, Ca. Lib.
        şekilde gösterdi.          zarar verebilir. Bu arada,   rengini alamamakta, pazar   Africanus) ve vektör böcek
                                   halk sağlığı savunucuları,   değeri olmaksızın ağaç   gelişimi en iyi 25-40 C’lerde
        Huanglongbing (HLB) olarak   ağaçlara antibiyotik tedavisi   üzerinde kalmaktadır.   geliştiğinden, ilkbahar
        bilinen Turunçgil yeşillenme   uygulanmasının insanlarda   Hastalığın ilk belirtileri   ve yaz aylarında sürvey
        hastalığı Florida’da Büyük   ilaçlara karşı direnci   yapraklarda başlamakta ve   yapmak uygundur. Tesadüfi
        hasarlara yol açtı. Florida   artırabileceğinden endişe   yaprak ayasında düzgün   örnekleme yöntemine
        Üniversitesi’nde moleküler   duyuyorlar.              olmayan parçalı yaprak     göre HLB hastalığının
        virolog ve uzun süredir                               lekelenmeleri şeklinde kendini   tipik simptomlarını
        HLB araştırmacısı olan     Kimyasal böcek ilaçları,   göstermektedir. Bu belirtiler   gösteren bitkilerden 15-
        Bill Dawson, “Şu anda      HLB bakterilerini taşıyan ve   genellikle besin elementi   20 cm uzunluğunda yeşil
        ağaçlarında kullanmaları   yayan böceklerin kontrolüne   noksanlıklarıyla özellikle çinko   sürgünlerden 1-4 adet
        gereken beslenme yönetimi   yardımcı olabilir. Fakat   noksanlığı ile karıştırılmakta,   ve üzerinde yaklaşık 20
        programları ve diğer azaltma   böcekler de sonunda direnç   ayrıca etmeni Spiroplasma   adet yaprak olacak şekilde
        stratejileri nedeniyle,    geliştirir ve çevreye duyarlı   citri olan ve Doğu Akdeniz   dal örnekleri alınarak
        Sunshine Eyaletindeki      tüketiciler daha güvenli arıtma   Bölgesinde oldukça yaygın   gerçekleştirilir. Simptom
        yetiştiricilerin normal    yöntemleri ister. Bu endişeleri   olan Stubborn hastalığı ile   göstermeyen ağaçlarda ise,
        üretimlerinin yarısı kadar   gidermek için, bazı bilim   de oldukça benzer ve birbiri   1-1,5 yaşında ve üzerinde
        meyve üretmek için üç      insanları HLB ile mücadele   ile karıştırılabilecek belirtiler   5-10 yaprak bulunan
        kat fazla para harcadığını   etmek için gen düzenleme   oluşturmaktadır.         sürgünlerden, ağacın dört
        söylüyor. Ve bazı durumlarda,   gibi ileri tekniklere yöneldiler.                bir yanından ve tacın üst
        meyvenin hala eskisi kadar   Ancak bu çabalar sorunu bir                         bölümlerinden olacak şekilde
        lezzetli olmadığını söylüyor.  gecede çözmez.                                    örnekler alınır. Fidanlarda ise,
        HLB, Florida’da o kadar    Yetiştiriciler şu anda,                               sürgün fazla olmadığından,
        geniş ve kolay bir şekilde   bahçelerindeki enfekte olmuş                        1-12 adet olgunlaşmış
        yayıldı ki, bu işte bazıları onu   ağaçları uzaklaştırmak gibi                   yaprak örnek olarak alınır.
        kızamık salgınına benzetti.   proaktif tedbirler alarak                          Vektör böceklerin tuzakla
        ABD’de son on yılda HLB,   hastalıkları geride bırakmaya                         takibi; Turunçgil bahçesi
        taze narenciye pazarında   çalışıyor.                 Şekil 1- Huanglongbing ile enfekte olan   ve/veya fidanlıklarda,
        yaklaşık% 21’lik bir düşüşe ve                        portakal ağaçları, sağlıklı meyvelerle   tesadüfi olarak seçilen iki
        meyve suyu ve diğer ürünler   Belirtiler              (solda) karşılaştırıldığında, küçük ve   ağacın güney yönünden dış
        için kullanılan portakalların   HLB ilk olarak 1919’da   topaklı (sağda) meyvelere sahiptir.  taraftaki bir dalına, yerden
        üretiminde yaklaşık% 72’lik   Güney Çin’deki Guangdong                           yüksekliği yaklaşık 40- 50
   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30