Page 53 - ChemLife Sayı 36

53
ILAÇ VE BIYOTEKNOLOJI www.chemlife.com.tr CHEMLIFE

Bitkisel orjinli ilaç araştırmaları oldukları düşünülmesine rağmen mectin), anti-viral (Arabinosyl- sinlikle şaşırtıcı olmayacaktır.
günümüzde halen devam etse prokaryotik mikroorganizmalar cytosine) ve immünbaskılayıcı
bile, toprak kokusu ve yeni ilaç olduğu sonrasında kanıtlanmıştır. (Cyclosporin, Tacrolimus) özellik- Rosetta taşına işlenmiş kriptik
öncülü bileşik keşfi, özel bir Genetik materyallerinin uzunluk- teki Streptomyces bileşikleri veya bilgilerin deşifre edilmeyi bekle-
mikroorganizma grubunu or- ları nedeniyle (en küçük genoma bunların kimyasal modifikasyon- diği gibi, Streptomyces biyoloji-
tak paydada buluşturmaktadır. sahip Mycoplasma genitialium’ ları birçok hastalığın tedavisinde sinde içerik itibariyle halen açığa
Ayrıca sentezledikleri uçucu dan ortalama 10 kat daha büyük) kullanılmasından ötürü, ilaç çıkarılmayı bekleyen bazı nokta-
özellikteki moleküllerin yağmur en büyük genoma sahip olmaları araştırmalarına öncülük etmek- lar bulunmaktadır. Streptomyces
ile etkileşimi sonrası toprak Streptomyces’ların en temel özel- tedir. Penisilin keşfinden 24 yıl türlerinin ekolojik ve yaşam dön-
kokusuna neden olan yine bu liklerinden biridir. Özel kimyasal sonra, Streptomyces griseus tara- güsü mekanizmalarına ait yeni
mikroorganizma grubudur. Peki, yapı ve biyolojik aktiviteye sahip fından sentezlenen Streptomycin bilgilerin deşifre edilmesi, doğa
bu mikroorganizma grubu neden ilaç öncülü bileşikleri yüksek antibiyotiğinin keşfi ile Selman bilimler başta olmak üzere tarım,
tıp, eczacılık ve veterinerlik gibi
farklı alanlarda bilimsel ilerleme
ve yeniliklere yol açacaktır.

Galileo, ‘doğanın matematiğin dili
ile yazılmış bir kitap olduğunu’
ifade eder. Bu ifadeden yola
çıkarak, kitabın derinliklerin-
deki en özel konulardan birinin
Streptomyces’lar olduğunu ifade
edebiliriz. Belki bu bağlamda
sorulması gereken en kritik soru-
lardan biri, mikroorganizmaların
bu tarz ilaç öncülü bileşikleri ne-
den ve hangi durumda sentezle-
dikleridir? Bu ise başlı başına bir
başka yazı konusuniteliğindedir.

Kaynaklar

1. ‘Lokal Streptomyces
İzolatlarının Biyoaktif
Sekonder Metabolitleri-
nin Kimyasal Olarak Ta-
ranması’ başlıklı Yüksek
Lisans Tezi. Süleyman
ÖZAKIN, Dicle Üniversi-
tesi Fen Bilimleri Enstitü-
ilaç araştırmaları açısından diğer kapasitede sentezlenme potan- Waksman en prestijli bilim ödü- sü, 2010. Danışman: Prof.
mikroorganizma grupları ile kar- siyeli bir diğer karakteristik özel- lüne layık görülmüştür. Benzer Dr. EbruİNCE.
şılaştırıldığında özel bir durum- liklerinden biridir. Bu açından şekilde 2015 yılında, Avermectin
dadır. Bunun anlaşılabilmesi için farmasötik endüstrinin en temel bileşiğinin biyolojik aktivitesi ve 2. Strobel, G.; Daisy, B.; Cas-
bahsi geçen mikroorganizmaların ve elzem ihtiyacı ilaç öncülü bile- biyosentezi ile ilgili yapmış oldu- tillo, U.; Harper, J. Natural
biyolojik ve ekolojik özellikle- şiklerin doğal temini durumdaki ğu çalışmalar nedeniyle Satoshi Product from Endophytic
rinin iyi bilinmesi gereklidir. Bu mikrobiyal fabrikalardır. Omura Nobel ödülü kazanan bir Microorganism, Journal of
amaçla internet tarayıcılarında diğer Streptomyces araştırmacı- Natural Products, 2004,
Streptomyces anahtar kelimesi ile Şuan klinikte ticari ve medikal sıdır. 67,257-268.
yapılacak arama sonucunda, bu açıdan kullanılan antibiyotiklerin
cinsin üyelerinin biyolojik aktif (Streptomycin, Tetracycline, Van- Son yıllarda özellikle antibiyo- 3. Özakin S.,Davis,R.W.,
molekül (ilaç öncülü) üretme comycin, Erythromycin) yaklaşık tiklere dirençli mikroorganizma- Umile T.P., Pirinccioğlu
kapasitesine sahip en önemli % 70’inin Streptomyces türlerince ların neden olduğu bakteriyel N., Kizil M, Celik G.,
mikroorganizma grubu olduğu sentezlenmesi, benzersiz mikro- enfeksiyonlar, dünya çapında Sen A, Minbiole K.P.C.,
görülecektir. Ayrıca doğada çok biyal populasyonlar olduklarını halk sağlığını ciddi bir şekilde İnce E. The Isolation
çeşitli habitatlarda (okyanus, kanıtlar niteliktedir. Evrimsel tehdit etmektedir. Bu nedenle of tetrangomycin from
toprak, volkan, mağara, bataklık, açıdan bitkiler ile yapılacak bir yeni antibiyotik özelliğine sahip terrestrial Streptomyces
kaplıca, bitki, hayvan vb.) yayı- karşılaştırmada cinse ait bileşik- ilaç öncülü bileşiklerin, Streptom- sp. CAH29:evaluation of
lım gösteren, filamentli (ipliksi) lerin kimyasal yapı ve biyolojik yces türlerinden keşfine yönelik antioxidant, anticancer,
saprofit mikroorganizmalardır. aktivite açısından daha fazla bilimsel araştırmalar devam and anti MRSA activity
Bu mikroorganizmaların uygun çeşitlilik gösterdiği görülecektir. etmektedir. Öyle ki bugünün Medicinal Chemistry Re-
üreme koşullarında çoğalmaları ve geleceğin en ciddi sağlık so- search 2016.https://doi.
sonrası makroskopik – mikros- Antibiyotiklerin yanı sıra mik- runlarından biri olan antibiyotik org/10.1007/s00044-
kobik boyut incelemelerinde robiyal fermantasyonla üretilen dirençliliğinde olduğu gibi, CO- 016-1708-6
mantarlardaki gibi çok hücreli anti-fungal (Amphotericin B), VID-19 hastalığının tedavisinde
geniş misel yapılarına sahip anti-tümör (Bleomycin, Actinomy- de kullanılabilecek yeni ilaç
oldukları gözlenir. Bu özellikle- cin D, Doxorubicin), anti-diyabetik öncülü bileşiklerin Streptomyces
rinden dolayı başlangıçta mantar (Acarbose), anti-parazitik (Aver- türlerinden keşfi bu açıdan ke-