Page 17 - ChemLife_02

KÖŞE YAZILARI

NÖROKIMYA

HAKKINDA NELER BILIYORUZ?

Yazan : Zehra Sevde HATİPOĞLU

ları ve enzimleri kullanır. Uyarıcı nörotrasnmitterler
Kanallar, enzimler aracılığı salgılandıkları hücre tara-
ile açılıp kapanabilmekte- fından geri alınmazsa veya
dir. Bazı kanallar sodyum ortadan kaldırılmazsa kısa
iyonlarının hareket etme- süreli veya uzun süreli ola-
sine izin verir bazı kanallar rak beyinde çeşitli hasarlar
ise potasyum iyonlarının meydana gelebilmektedir.
zarı geçmesine izin verir.

Bu kanallar ‘kapılı kanallar’
olarak da isimlendirilmek-
tedir. Kanallardaki kapıla-
rın açılıp kapanabilmesi ise
voltaj büyüklüğüne bağlı-
dır. Belirli voltaj büyüklüğü
aşıldığında, yüksek kon-
Beyin; kafatasının üst Nörokimya; beyinde ve santrasyonlu sodyum iyo-
kısmında bulunan, zar ile sinir sisteminde oluşan nu, düşük konsantrasyon-
örtülü, iki yarım yuvardan kimyasal süreçleri ifade lu bölgeye kapılı kanaldan www.chemlife.com.tr
meydana gelen ve sinir etmektedir. Sinir hücre- geçer. Voltaj büyüklüğüne
kütlesinden oluşan bir leri arasındaki haberleş- bağlı olan bu geçişin yanı Aşırı tetiklenmiş ve inhibe
organdır. Bu organ, orga- me kimyasal maddelerle sıra enzimler ile sağlanan edilmiş sinir hücresi düz-
nizmanın işlevlerini de- sağlanmaktadır. Beyin, aktif taşıma mekanizmala- gün bir şekilde çalışamaz.
netleyen duyum ve bilinç bir nöron veya sinir hüc- rı da mevcuttur. Membran Alzheimer, otizm, epilepsi 17
merkezidir. Vücuttaki her resinden diğerine kimya- boyunca uzanan enzim- gibi nörolojik hastalıkların
organın merkezi kontrolü- sal göndererek iletişimi ler sodyum ve potasyum
nü sağlayan kompleks bir sağlar. Beyin kimyası, ha- iyonlarını zarın her tarafı- yanı sıra şizofreni ve yan-
yapıdır. Kompleks olma- rekete geçirici, konuşan, na pompalayabilmektedir- lış beyin kimyasına bağlı
sından dolayı henüz bü- düşünen, dinleyen, vücut ler. olarak da işitsel halüsinas-
tün sırlarına ulaşılabilmiş sistemlerini düzenleyen yon (gerçekte var olmayan
değildir ve her geçen gün günlük işlevlerin yerine 2- Sinapstaki kimya: Sinir sesleri duymak) meydana Haziran - 2017
beyin üzerine araştırmalar getirilmesinde olanak sağ- hücreleri arasında küçük gelmektedir.
ve çalışmalar sürekli de- layan tüm kimyasal mesaj- boşluklar bulunmaktadır. Şimdiye kadar nörotrans-
vam etmektedir. Kontrol laşmanın toplamıdır. Bilgiler veya sinyaller bu mitter olarak fonksiyon
ve işleyiş merkezi olan be- boşluk boyunca nörot- gösteren 100 civarında
yin, sinir sistemi ile bilgileri Sinir sisteminde, iki geniş ransmitter olarak adlan- kimyasal madde belirlen-
hücreler arasında aktar- kimyasal kategori vardır. dırılan kimyasallarla akta- miştir. Günümüzde sero-
makta ve vücutsal faaliyet- Bunlardan birincisi, sinir rılmaktadır. Sinir hücreleri tonin, noradrenalin (no-
lerini bu şekilde gerçekleş- hücreleri boyunca yayılım arasında bağlantı olacağı repinefrin), dopamin,
mektedir. gösteren elektrik sinyalle- zaman kimyasallar üretilir. endorfin, oksitosin, vazop-
Nörobilim; sinir sistemi- rini üreten kimya. İkincisi Aksonda üretilen kimya- ressin, asetilkolin, GABA,
nin her alandaki faaliyetle- ise, sinapstaki kimyadır. sal boşluğu geçerek diğer histamin gibi sinirlerimiz-
rini ve etkinliklerini incele- hücrenin dendritine ulaşır. de görev alan birçok kim-
yen bilim dalıdır. Anatomik, 1- Elektrik sinyallerini Bu ulaşma ile hücreyi aktif yasalın işlevi bilinmektedir.
fizyolojik, biyokimya, ma- üreten kimya: Sinir hüc- veya pasif hale getirir. Bu-
tematiksel, evrimsel ve releri boyunca yayılım gös- nun sonrasında kimyasal Kaynaklar:
moleküler biyolojik olarak teren elektrik sinyallerine gönderen hücre gönder- 1. Üngören E., 2015, The Impa-
sinir sisteminde meydana giren anahtar kimyasallar, diği kimyasal geri almak- ct of Neuroanatomical and
gelen her türlü davranış ve sodyum ve potasyum iyon- tadır. Neurochemical Structure of
reaksiyonları inceleyerek larıdır. Sinir hücrelerinde Yaşanılan olaylar, heyecan- Brain on Personality and Be-
beynin bilimsel yapısının bulunan zarın dış kısmın- lar, üzüntüler, mutluluklar havior
araştırılması ve tedavi yön- da sodyum iyonlarının beyine protein olarak şif- 2. http://www.chemistryexplai-
temlerinin geliştirilmesi ile konsantrasyonu yüksek, relenir. Hepsi kimyasal ve ned.com
ilgili çalışmalar yürütür. potasyum iyonlarının kon- elektriksel olarak kodlanır. 3. http://www.humanillnesses.
Buna bağlı olarak nörobi- santrasyonu düşüktür. Bu Sinapslar arası kimyasal com
lim, interdisipliner çalışma konsantrasyon oranlarını iletim sonrasında sıkın- 4. http://beyin.gen.tr
alanıdır. ayarlamak için zar, kanal- tılar yaşanabilmektedir.