Page 63 - ChemLife Sayı 25
P. 63

Japonya) kullanılmış ve    Dendrit fazı;  krom, tungsten,                        880 ila 1030 HV arasında
        her numunede on test       nikel ve seyreltik demir                              değişmektedir [3].
        gerçekleştirilmiştir. Bunların   içeren kobalt bakımından
        ortalaması, en son sertlik   zengin katı çözeltiden oluşur.                      3.2. Aşınma.  Aşınma izlerinin
        sonucunu vermektedir.      Karbürün daha yüksek krom                             genişliği ve derinliği, AISI
        Kuru kaymalı aşınma        konsantrasyonu içerdiği                               4140 çeliğinin ve PTA ile
        testleri, oda sıcaklığında 3   saptanmıştır, bu nedenle                          kaplanan Stellite 12 alaşımının
        N normal yük altında disk   kromun yerini alan kobalt                            oda sıcaklığında hacim kaybı
        üzerinde bilye tipi tribometre   ve tungsten içeren Cr C  ve                     ve sürtünme katsayısı Tablo
                                                      3
                                                    7
        (CSM Tribotester, İsviçre)   Cr C fazlarıdır. Ancak Cr C                         4’te sunulmaktadır. Test
                                       6
                                     23
                                                         3
                                                        7
        kullanılarak yapılmıştır. 500   ve Cr C  karbürleri arasındaki   Şekil 2. PTA ile kaplanan   edilen numunelerin sürtünme
                                       23
                                          6
        m’lik toplam kayma mesafesi   fark, mikroskop altında   Stellite 12’nin XRD analiz   katsayıları, Şekil 4’te sunulan
        için, yarıçapı 5.5 mm’lik   kolaylıkla ayırt edilebilecek   sonucu.              sürtünme katsayısı eğrilerinin
        dairesel bir yol boyunca   özellikte değildir. Tungsten                          yatışkın durum değerlerinden
        sabit kayma hızı 0.1 m/s olan   içeren bileşiğin yapısında                       elde edilmiştir. Her aşınma izi
        numuneleri aşındırmak için   esas olarak kobalt ve krom                          için, temas tipli profilometre
        6 mm çapında alüminadan    vardır, ancak bu fazların                             sistemi ile sekiz farklı konum
        (Al O ) yapılmış bir bilye   Stellite 12 alaşımındaki                            ölçülmüş ve yazılım kesit
          2
            3
        kullanılmıştır. Test prosedürü,   düşük miktarlarından dolayı                    alanını otomatik olarak      SEKTÖREL
        numunelerin ultrasonik olarak   bunların tepe noktası XRD                        hesaplamıştır. Sekiz kesit
        asetonda temizlenmesini    analizinde bariz değildir.                            alanının ortalaması, aşınma
        içermiştir. Aşınma testi   Ağırlığı yaklaşık % 2’den az
        sırasında sürtünme katsayısı   karbon içerikli Stellite 12
        verileri sürekli olarak    alaşımı hipo-ötektik bir mikro
        kaydedilmiştir. Aşınma     yapı sergilemektedir. Bu
        testlerinden sonra, temas   alaşımdaki birincil katılaşmış
        tipli profilometre (Dektak   faz, FCC (α-Co) ve HCP
        6M, Veeco, ABD) kullanılarak   (ε-Co) kristal yapılı kobalt
        aşınma izleri analiz edilmiş ve   bakımından zengin bir katı
        aşınmış yüzeyler bir SEM ile   çözeltiden oluşur. Saf kobaltın
        incelenmiştir.             iki alotropik modifikasyonu                                                      63
                                   vardır: 422 ° C’nin altındaki
        SONUÇLAR VE TARTIŞMA       sıcaklıklarda stabil olan sıkı                                                     kimya teknolojileri gazetesi  I        I  www.chemlife.com.tr
                                   istifli altıgen (HCP) ve 422                          izinin hacmini elde etmek
        3.1. Mikroyapı             ° C ile erime noktası olan   Şekil 3. PTA ile kaplanan   için aşınma izinin dairesel
        Karakterizasyon            1495 °C arasında sabit     Stellite 12’nin kesitsel SEM   uzunluğu ile çarpılmıştır.
                                   olan yüzey merkezli kübik   görüntüsü ve EDX element   Stellite 12’nin oda sıcaklığında
        PTA ile kaplanan Stellite 12   (FCC) [7]. Alaşım elementleri   haritası.         AISI 4140 çeliğinden daha
        alaşımının X-ışını kırınım analizi,   mevcut olduğunda, dönüşüm                  fazla aşınma direnci olduğu
        Şekil 2’de sunulmaktadır. Bu   sıcaklıkları etkilenebilir [8].   Tablo 3. PTA ile kaplanan   açıktır. Aşınma mekanizmaları
        şekilde analiz sonuçları,   W ve Mo, transformasyon   Stellite 12 alaşımındaki   hakkında daha fazla bilgi
        kobalt katı çözeltisinin α-Co   sıcaklığını arttırma   fazlarının EDX ile ölçülen   edinmek için, numunelerin
        ve ε-Co fazlarının bir karışımı   eğilimindeyken, Ni ve Fe’nin   kimyasal bileşikleri.
        olduğunu ve Cr C  ve Cr C    varlığı, transformasyon
                    7
                      3
                              6
                            23
        gibi karbürleri içerdiğini   sıcaklığını düşürme ve         Co        Cr        W        Ni      Fe
        göstermektedir. Şekil 3, PTA   mikroyapıda metastabil       % ağır  %   % ağır  %   % ağır  %   %   %   %   %
                                                                         atom
                                                                                                 ağır
                                                                                             atom
                                                                                   atom
                                                                                                             atom
                                                                                                     atom ağır
        ile kaplanan Stellite 12’nin   FCC fazlarını arttırma   Dendrit 63,24  63,40 23,87 27,12 5,48  1,76  2,15 2,17  5,26 5,55
        kesitsel SEM görüntüsünü   eğilimindedir. Ancak çoğu
        ve EDX element haritasını   soğutma koşulu altında     Cr-Kar-  21,75  21,01 69,74 76,35 8,51  2,64  ---  ---  ---  ---
                                                               bürler
        göstermektedir. Bu üç      dönüşüm, kobalt bazlı       W- Bi-
        faz, elementel kontrast ile   bir alaşımda yavaş olma   leşikler  37,87  46,44 29,23 40,63 32,90  12,93 ---  ---  ---  ---
        ayırt edilebilir.  Stellite 12   eğilimindedir, bu nedenle de
        numunesi, dendritik kobalt   oda sıcaklığında kobalt matrisi   AISI 4140 çeliği ve Stellite   aşınmış yüzeyleri SEM ile
        bakımından zengin katı çözelti   ε ve α  metastabilinin bir   12 yüzeylerinde yapılan   incelenmiştir (Şekil 5). Şekil 5
        matrisine dağılmış kromca   karışımıdır. Ötektik yapı, krom   sertlik ölçümlerinin sonuçları   (a), AISI 4140 çeliğinin aşınma
        zengin karbürlerden ve     bakımından zengin karbürlerle   sırasıyla 320 ve 490 HV’dir.   izinin pürüzlü bir görünüm
        tungsten içeren bileşiklerden   karıştırılmış kobalt bakımından   Stellite 12 alaşımının daha   sergilediğini göstermektedir.
        oluşan ötektik bir mikro   zengin faz (Cr C ,         yüksek sertliği, katılaşma   Mikro sürtünme hareketi ile
                                              7
                                                3
        yapıya sahiptir. Stellite 12’nin                      sırasındaki karbür ve metaller   tetiklenen kayma yönündeki
        mikro yapılarındaki her fazın   Cr C ), tungsten içeren   arası oluşumlara bağlanabilir.   oluklar, aşındırıcının oda
                                     23
                                       6
        EDX haritası ve bileşimsel   kompleks karbürler (Co W C,   Tungsten içeren bileşiklerin   sıcaklığında baskın aşınma
                                                        3
                                                      3
        kompozisyonu Tablo 3’te    Co W C) ve metaller arası   ve krom bakımından zengin   mekanizması olduğunu
                                     6
                                        6
        sunulmaktadır.             bileşiklerden (Co W, Co W )   karbürlerin sertliği sırasıyla   göstermektedir. Oda
                                                3
                                                      7
                                                        6
                                   oluşmaktadır.              1420 ila 1700 HV ve        sıcaklığında test edilen
   58   59   60   61   62   63   64   65   66   67   68