Page 12 - ChemLife Sayı 43

12 CHEMLIFE KIMYA VE TEKNOLOJILERI GAZETESI BILIMSEL GELIŞMELER

ŞAMPUANLARDA KULLANILAN

KEPEK ÖNLEME AKTİFLERİ

Yazan: Deniz DALGIÇ DAMAR - Ar-Ge Kategori Yöneticisi
Evyap Sabun Yağ Gliserin San. ve Tic. A.Ş.

Çoğu insan hayatının bir dönemin- Avrupa kozmetik yönetmeliğine Çay Ağacı Yağı: Çay ağacı yağı Pit-
de kepek problemi yaşamaktadır. göre durulanabilir şampuanlarda yrosporum ovale mantarına karşı
Genel olarak ergenlik döneminde %1 oranına kadar kullanımına izin etkinlik göstermektedir. Bu şekilde
görülmeye başlanıp, en çok vaka verilmektedir. Petrokimyasal kö- kepek kontrolünde kullanılabil-
20li yaşlarda görülür. 50 yaş ve kenli bir kepek önleyici aktiftir. mektedir. %5 çay ağacı yağı içeren
sonrasında ise daha nadir kar- şampuan ile 126 kişi üzerinde ya-
şılaşılan bir problemdir. Vakalar Climbazole: Beyaz toz formda pılan deneyde kepek üzerinde ista-
etnik gruba göre de değişiklik bulunan climbazole antifungal tistiksel olarak iyileştirme yarattığı
göstermektedir, Amerika ve Çin’de Şekil 2: Malassezia Mantar Kolo- özelliktedir. Aktivite ve etkinlik görülmüştür [8]. Çay ağacı yağının
yapılan bir araştırmaya göre; Af- nisinin kepek oluşturma mekaniz- olarak ketokonazol ile benzerlik kendine özgü keskin bir kokusu
rika-Amerika kökenlilerde kepek ması [5] gösterir. Şimdiye kadar yapılmış vardır. Bu da son ürünün kokusunu
oluşma prevalansı %81-95 aralığın- in-vitro ve in-vivo testler sonucu ciddi oranda etkileyecektir.
da, Kafkas kökenlilerde %66-82 ve Kepeğin tedavisi için antifungal, Malassezia mantarına karşı etkin-
Çin kökenlilerde %30-42 arasında antiproliferatif ve keratolitik ajan- liği kanıtlanmış ve güvenli olarak Zinc pyrithione aktifinin Avru-
değişmektedir [1]. lar kullanılabilir. Piyasadaki şampu- değerlendirilmiştir [5]. Alkolde ya pa’da yasaklanacak olması ve
anlarda kullanılan başlıca aktifler da non-ionic yüzey aktif maddede günümüzde doğal ürünlere eğilim
Kepek, kafa derisinde pullanma Zinc Pyrithione, Piroctone Olami- çözünebilir. Asidik ve düşük alkali devam ettiği sürece, kepek karşıtı
olarak ortaya çıkar ve saç de- ne, Climbazol’dür. Bununla birlikte, ortamlarda stabildir. Opak ve şef- şampuanlarda da zaman içinde
risinde kaşıntıya sebep olabilir. Sodium Caproyl/Lauryl Lactyl faf formüllerde kullanılabilir. doğal aktiflerin daha çok kullanıl-
Seboreik dermatit, alerji, egzema, Lactate, Propanediol Caprylate maya başlanacağı öngörülüyor. Bu
cilt kuruluğu gibi durumlarda da ve çay ağacı yağı gibi doğal kepek Genel olarak %0,3-0,5 aralığında aktiflerin performansları üzerine
ortaya çıkan pullanma, kişinin yaşı, karşıtı ajanların da artık kullanılma- kullanılmaktadır. Avrupa kozmetik yapılan testler arttıkça etkinlikleri
hava koşulları, kullandığı saç bakım ya başladığını görmekteyiz. yönetmeliğine göre durulanabilir hakkında bilgiler de artacaktır.
ürünleri gibi faktörlerden de etki- şampuanlarda kepek önleyici aktif
lenebilmektedir. Şekil 1’de sağlıklı Zinc Pyrithione: Piyasadaki ürün- olarak kullanması durumunda %2 Referanslar
ve kepekli saç derisinin görüntüleri lerde en çok gördüğümüz aktifler- oranına izin verilmektedir. 1- Borda, L., & Wikramanayake, T. (2015).
bulunmaktadır. Sağlıklı saç derisi den biri Zinc Pyrithione’dur. Kulla- Seborrheic Dermatitis and Dandruff: A
pürüzsüz ve az sayıda pullanma nıldığı üründe herhangi bir renk ya Sodium Caproyl/Lauryl Lactyl Comprehensive Review. Journal of Clinical
gösterirken, kepek problemi yaşa- da koku değişikliği yaratmaz. Opak Lactate: %100 doğal kökenli bir and Investigative Dermatology.
nan saç derisinde belirli bölgelerde formüller için uygundur. Malas- kepek önleyici aktiftir. Malassezia 2- Chemical Watch. (2021, 01 28). Europe-
kepek birikintileri ve gri/beyaz sezia mantarına karşı etkilidir ve furfur mantarına karşı etkilidir an Commission to ban more CMRs in cos-
renklerde sık pullanmalar görül- bu şekilde Malassezia mantarına ve bu şekilde kepek oluşumunun metics. Chemical Watch. adresinden alındı
mektedir. kaynaklı kepek oluşumunu önler. önüne geçer. Şeffaf ve opak for-
Zinc pyrithione şampuanlarda müller için uygundur [6]. 3- Genrich, F., Koch, C., & Lange, S. (2020).
Next Generation Dandruff Control. SOFW
genellikle %0,3-2 oranında kulla- JOURNAL, 8-12.
nılmaktadır [3]. Propanediol Caprylate: %100
doğal kökenli bir kepek önleyici 4- Ibarra, F. (2012). A modern, multifunctio-
Ancak yakın zamanda Avrupa aktiftir. Caprylic acid antifungal nal anti-dandruff agent. Personal Care.
komisyonu Zinc Pyrithione’u 1B özelliktedir fakat ürünlerde koku 5- Lin, X., & Nakamura, M. (2021). Targeting
grubu kanserojen madde sınıfında problemi yaratabilir. Bu nedenle Unsaturated Fatty Acids to Reduce Scalp
Şekil 1: Sağlıklı saç derisi (solda), değerlendirdi ve 1 Mart 2022 caprylic acidin esteri olarak propa- Inflammation. Cosmetics&Toiletries, 17-21.
kepekli saç derisi (sağda) [5]. itibari ile bu aktifi içeren kozmetik nediol caprylate geliştirilmiştir ve 6- Park, M. (2018). Understanding the
ürünlerin satışını yasaklayacağını bu şekilde şampuan formüllerine Mechanism of Action of the Anti-Dandruff
Şimdiye kadar kepek üzerine duyurdu [4]. Bu karar kepek karşıtı eklenmektedir. Saç derisinde olu- Agent Zinc Pyrithione against Malassezia
yapılan çalışmalarda tüm olasılık- şampuan üreticilerinin diğer aktif- şan Malassezia lipazları propan- restricta. Scientific Reports.
lar içerisinde en çok Malassezia lere yönelmesine sebep oldu. dediol caprylate esterini bölerek 7- Satchell, A., Saurajen, A., Bell, C., & Bar-
mantarının kepek oluşumuna asıl aktif olan caprylic acidi ortaya netson, R. (2002). PubMed. Treatment of
etkisi üzerinde durulmuştur. Şekil Pircotone Olamine: Antifungal bir çıkarır. Caprylic acid Malassezia dandruff with 5% tea tree oil shampoo.
2’de detayları görüldüğü üzere ajandır. Malassezia Globosa man- mantarının aktivitesini düşürür ve
Malassezia mantarı, cilt yağını tarına karşı etkilidir. Zaman içinde böylece kepek oluşumunun önüne 8- Schwartz, J., DeAngelis, Y., & Dawson, T.
(tarih yok). Dandruff and Seborrheic Der-
doymuş ve doymamış yağ asitleri- üründe viskozite artışı sağlayabilir. geçilir [7]. %0,5 kullanım oranı matitis: A Head Scratcher.
ne dekompoze eder. Doymuş yağ Opak ve şeffaf formüller için uy- önerilmekle birlikte üst limit %1
asitlerini beslenmek üzere kullanır- gundur. pH olarak 6-7 seviyesinde olarak belirlenmiştir. Regülasyon
ken, doymamış yağlar cilt üzerinde en iyi performansı göstermektedir. açısından herhangi bir kullanım
birikir ve kepek oluşumuna sebep Dolayısıyla son ürünün pH’ını bu limiti bulunmamaktadır.
olur [2]. aralıkta tutmak gerekir.