Page 34 - ChemLife Sayı 05

KÖŞE YAZILARI

“

İnsan beyni;
karmaşıklığıyla dudak
uçuklatan, içinde
hala birçok gizem
barındıran, taklidiyle bile
BEYNIN BÜYÜLEYICI GÜCÜ : teknolojinin temelini
oluşturan, insanoğlunu
NÖROPLASTISITE diğer varlıklardan ayıran
yegane organ.
www.chemlife.com.tr Her geçen gün elde edilen ve- Peki nöroplastisite nasıl keş- için gerekli olan yeni nöronları edilip arttıralabilir. Bu durum da
Yazan : İrem AKTAR

riler sayesinde insan beyni biz-
Şüphesiz nöroplastisite deni-
ki nöronların dendrit sayısının
arttırmaktadır. Aynı zamanda
leri şaşırtmaya devam ediyor.
lince ilk akla gelen isim Marc
artmasıyla da belleğin güç-
nöroplastisite yaşlanmayla da
Karaciğerin %25inden az olan fedildi? üretir. Ayrıca hipokampüste- okul öncesi eğitimin önemini
34 bir parçasının bile yeni karaci- R.Rosenzweig’tir. Beynin nöro- lendiği kanıtlanmıştır. Örneğin bağlantılıdır.
ğer oluşturmaya yetkin olduğu kimyasal ve nöroanatomik taksi şoförlerinin beyninin na-
bilinirken beynin statik olduğu özelliklerini kanıtlayan çalış- vigasyon özelliği ile ilgili olan Kısacası beynin işlevlerini ye-
düşünülüyordu. Yakın geçmiş- malarıyla ünlü olan Rosenzwe- posterior hipokampüsü diğer rine getirebilmesi, değişen
te yıllardır sanılanın aksine in- ig hafıza oluşumunun altında insanlara oranla daha büyük koşullara adapte olabilmesi
san beyninin kendini yenileme yatan nörokimyasal gelişmeleri bir alan kaplar ve daha geliş- nöroplastisite sayesindedir.
özelliği olduğu, nöroplastisite de keşfetmiştir. Fareler üzerin- miştir. Aynı şekilde müzisyen- Unutmayalım ki beyin dinamik
ile yeni nöronlar oluşturabildiği de yapılan deneylerde zengin lerin de beyinlerinin sol lobu bir organdır. Doğumdan ölüme
keşfedildi. çevresel koşullar (çeşitli akitive diğer insanlara oranla daha ge- kadar birçok değişime uğrar.
imkanlarına sahip bir ortam) lişmiştir. Öğrenmenin yanı sıra İnsanoğlunun elinin değdiği her
Eylül - 2017
Nöroplastisite beyindeki altında yaşayan farelerin be- beyin yaralanmalarının gideril- şey iyi ya da kötü değişirken
nöronların ve bağlantıların yin hücrelerinin sadece besin mesinde de nöroplastisitenin beyninin değişmemesi düşü-
yapısal ve fonksiyonel olarak ve su içeren ortamda yaşayan rolü büyüktür. Travmalar,felçler nülebilir mi ki ?
farelere oranla daha gelişmiş
yeniden yapılandırılmasıdır. gibi beyin hasarlarının ardından
Beynin kendini yeniden or- bir yapıda olduğu gözlenmiştir. vücutta rejeneratif olaylar dizi- KAYNAKLAR:
Ayrıca good mothering ve bad
leri meydana gelmeye başlar.
ganize etme, değişen çevre mothering deneyinde ise iki tip Motor deneyimlerin kalitesine https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/ar-
şartlarına adapte olabilme anne fare kullanılmıştır. Good bağlı olarak yaralanma sonrası ticles/PMC3622467/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/
özelliğidir. motherig denilen yavrularını beyin adaptif bir şekilde ken- NBK326735/
sık sık yalayan farenin yavrula- dini yeniden biçimlendirebilir. https://www.nichd.nih.gov/archi-
Dendtritler nöronların değişi- rında DNA metilasyonun daha Bunun yanı sıra nöroplastisite ve/about/50th/discoveries/Pages/
me en açık bölgesi olduğundan az olduğu yani DNA metilasyo- öğrenme zorluklarının, obse- neuroplasticity.aspx
dendtritlerde meydana gelen nun annenin özelliklerine bağlı sifliğin, depresyonların üste- http://www.medicinenet.com/script/
değişimlerin nöroplastisiteyi olduğu kanıtlanmıştır. Aslında sinden gelmede de etkilidir. main/art.asp?articlekey=40362
yansıttığı düşünülmektedir. Ol- bu deney nöroplastisitenin Nöroplastisite kapasitesi ve- http://tip.baskent.edu.tr/kw/uplo-
gun nöron yapısına ulaşıncaya temel mekanizması olan gen rimli koşullar altında geliştirile- ad/600/dosyalar/cg/sempozyum/
kadar birçok değişime uğrayan, ekspresyanunun değişiminin bilme özelliğine sahiptir. ogrsmpzsnm15/15.P6.pdf
hücresel uzantılar ve kutup- bir örneğidir. Erken yaşlarda nöroplastisite https://www.researchgate.net/publi-
laşmalar oluşturan nöral kök hızı çok daha yüksek olması- cation/309292186_Erken_Cocukluk_
hücrelerin de plastisiteye et- Öğrenmede ve ezberlemede na rağmen bu değişim hayat Egitimi_ve_Noroplastisite_Early_Chil-
kisi yadsınamaz. Ayrıca çeşitli de nöroplastisitenin yeri bü- boyu sürmektedir .Nöroplas- dhood_Education_and_Neuroplasticity
glutamaterjik resöptörler ve yüktür. tisite için en kritik dönem olan http://www.sciencedirect.com/science/
taşıyıcılar sinaptik ve dendtrik Hatırlamada görev olan hipo- erken çocukluk döneminde bu article/pii/S187460550680037X
plastisitede rol sahibidirler. kampüs bellek ve öğrenme gelişim uygun eğitim ile teşvik