Page 38 - ChemLife Sayı 05
P. 38
KÖŞE YAZILARI
RÜYANIN KIMYASI;
NASIL RÜYA GÖRÜYORUZ?
Yazan : Z. Sevde HATİPOĞLU
“
‘‘Rüya, zihinde istemsiz olarak ortaya çıkan görüntü, duygu ve hislerin art arda gelmesidir.
Bu görüntü, duygu ve hisler uykunun belirli bir aşamasında ortaya çıkar. Rüyaların bilimsel
çalışmalarına, Bireroloji denilmektedir.”
İnsanların dışında kuşlar ve di- görevleri, beynin hatırlaması- lunan özel kimyasallar vardır.
ğer memelilerin de rüya gördü- nı, bilinçli hareket etmesini ve Bu kimyasallar ise; asetilkolin,
ğüne inanılmaktadır. problem çözmesini sağlamak- melatonin, oksitosin ve adeno-
tır. Rüya evrelerinde bulunma-
zindir.
www.chemlife.com.tr REM evresinde görülür. REM Rüyaları Etkileyen Kimyasal- hareket etmeme, rüyayı tam Asetilkolin: Beyin hücreleri
dıkları için de, rüyada bilinçli
Rüyalar genellikle uykunun
arasında bilgi taşıyan kimya-
(Rapid Eye Movement), hızlı
hatırlayamama ve bazen rüyayı
engelleyememe ya da değişti-
göz hareketi demektir. Bu evre
lar
saldır, yani nörotransmitterdir.
Beyin kimyasalları(nörotrans-
Uyanıklık sırasında bol mik-
uykunun 4. evresidir. Sağlıklı
rememe durumu ortaya çıkar.
kuları, beyinde salgılanan farklı
REM uykusu sırasında da yük-
çekleştirmek için salgılanırlar.
Toplamda ise bu evreler döngü
sek miktarda salgılanmaktadır.
Uyanıkken salgılanan kimya-
olarak, 90 dakikaya tamamlan-
kimyasallardan dolayı ortaya
38 uyku 5 evreden oluşmaktadır. mitterler), sinirsel iletimi ger- Rüyalar, kâbuslar ve gece kor- tarda salgılanır. Aynı zamanda
mış olur. İlk evre, uyku-uyanık- sallar ile uyurken salgılanan çıkmaktadır. Kâbuslar ve gece Uyanıklık ve REM uykusu sıra-
lık arasıdır. İkinci evre, uykunun kimyasallarda farklılıklar mev- korkuları gün içerisinde odak- sında beyin dalga frekansları
derinleşmeye başladığı evredir. cuttur. Bu kimyasallar rüyaları lanılan sıkıntılar ile alakalı da benzer ölçülerdedir.
Üçüncü ve dördüncü evre, tam etkileyebildiği gibi bilinç duru- olabilmektedir.
bir uyku aşaması ve beyin dal- munu da etkilemektedirler. Asetilkolin; uyku, rüya görme,
galarının yavaşladığı evredir. Bu Nörotransmitterler, gün içeri- Uykuya dalma şekli, gama-a- öğrenme ve hafıza ile ilgili kim-
kısımda yani REM evresinde sinde sinyal aktarım yaptıkları minobütirik asitin (GABA)akti- yasaldır. Azaldığında REM ev-
rüyalar görülmektedir. Bu evre- gibi uykudayken de sinyal ak- vasyonuyla ilgilidir. resi kısalır, rüya görme düzeni
de beyne olan kan akışı ve kalp tarım gerçekleştirmektedirler. bozulur ve bilgi edinme azalır.
Eylül - 2017
atışı artar. Beyindeki elektrik- Uyku durumunda bu aktarım Uyku; normal, olması gereken Asetilkolin ve diğer kimyasal
sel aktivite yüksektir ve gözler daha yavaş olmakta veya dur- bir durummuş gibi algılana- maddeler(Dopamin, Glutamat,
hareketlidir. Kaslar tamamen maktadır. Birçok bölge uyku bilmektedir. Ama uyku var ise Aspartat, Histamin, Serotonin,
gevşer ve vücut tamamen ha- esnasında dinlenmeye geçse uyuma gerçekleşir. Yatıldığı Norepinefrin), gün sonunda
reketsiz kalır. Uyku süresinin de bazı kimyasallar salgılan- zaman hemen uyumak isten- yorgun olmayı sağlar. Sonra-
%15-20’sini kapsar. Uyuma es- maya devam etmekte ve bazı mektedir fakat vücut kimya- sında ise uyumaya başlama-
nasında 4 ila 7 kere REM uyku- aktiviteler gerçekleşmektedir. sallarla uyarıldığı için hemen dan önce Melatonin kimyasalı-
suna geçiş yapılabilir. Rüyaların Uyku esnasında, büyüme hor- uykuya geçilemeyebilir. Uy- nın seviyelerinde artış olur.
süresi birkaç saniye de olabilir, monu salgılanmaya devam kusuzluğun çeşitli nedenle-
yirmi dakika da olabilir. eder, hücrelerde biriken kimya- ri vardır. Bunlardan birincisi, Melatonin: Beynin üzerinde
sallar atılır ve böylelikle vücut beyin aktif ise beden uyumak bulunan Pineal (Epifiz) bezin-
Uyku sırasında yatakta sağa ertesi güne hazırlanır. Düzenle- istemez. İkincisi ise, asetilkolin den salgılanan doğal hormon-
veya sola dönme hareketi ya- me için uyku sırasında salınan ve diğer kimyasalların salgılan- dur. Tüm gece boyunca, yani 12
pılabilmektedir. Bu hareket bu kimyasallar, beynin farklı masına bağlıdır. Bu kimyasallar saat boyunca, kandaki melato-
REM evresinde yapılamaz, bu bölgelerini uyarabilir ve çalış- ise vücudu bütün gün uyanık nin seviyeleri yükselir. Bazı in-
evrenin dışındaki evrelerde ya- tırabilir. Bunun sonucunda ise tutan kimyasallardır. Salgılan- sanlarda uyku halini oluşturur.
pılır. Çünkü bu evrede kaslar ta- çeşitli rüyalar oluşabilmektedir. maları azaldığında yani vücut- Bilim adamları uyku/uyanıklık
mamen hareketsizdir. Kasların Rüya görürken, beyinde norad- taki uyarılma azaldığı zaman döngüsünü ayarlamada yar-
bu şekilde hareketsiz olmasına renalin ve seratonin bulunmaz. uyku evresine geçilebilmekte- dımcı olacağına inanmaktadır-
‘REM felci’ de denilebilmekte- Bu da rüyadayken bilinçsiz ol- dir. lar.
dir. mayı sağlar. Bu kimyasalların Uyku düzenimize katkıda bu- Oksitosin:
