Page 26 - ChemLife 6. Sayı

KÖŞE YAZILARI

AURORALARIN

KIMYASI

Yazan : DENİZ DİLAN ÖZBEK İlk aşamada kutup ışıkları hak- vardır. Bunlardan biri kuyruklu gözlenirken bunun üzerindeki
kında genel bilgiler vermek yıldız oluşumunda rol oynayan uzaklıklarda kırmızı ışımalar
www.chemlife.com.tr Yunan (Roma) mitolojisinden Manyetosfere ulaşan güneş gi bir atom yahut element ile
gözlenir. 240 km üzerindeki
gerekirse; diğer bir adı Aurora
güneşten gelen yoğun iyonize
olan kuzey ışıkları bu adı Antik
yüksekliklerde oksijen herhan-
gazların etkisi iken, bir diğeri ise
rüzgârlarının Atmosferde bu-
çarpışmadığından yani enerji
alır. Bu mitlere göre Aurora
lunan elementlerle etkileşime
kaybetmediğinden dolayı te-
Şafak Tanrıçasının adından gel-
mektedir. Orta Çağ’da ise tanrı-
mel hale geçmesinde bir en-
girerler.
dan gelen bir işaret olarak ka-
bul edilmektedir. Kutup ışıkları
enerjiyi yüksek olarak yayar bu
nedenle ışının dalga boyu artar
şarak Dünya atmosferine iler-
aslında iki ayrı kutupta iki ayrı Solar rüzgâr partikülleri çarpı- gel oluşmaz ve absorbladığı
26 isim alıyor; Kuzey Kutbunda lerken hızlanır ve iyonize hale ve kırmızı ışın yayar. 240 km
görülüyorsa Aurora Borealis, gelirler. İşte bu iyonize parti- altındaki uzaklıklarda uyarıl-
Güney kutbunda görülüyorlar- küller Atmosferdeki Oksijen ve mış oksijen atomu diğer atom
sa Aurora Australis adını alıyor. Azot elementlerini uyararak yahut moleküllerle çarpışır bu
yüksek enerjili hale (uyarılmış çarpışmalar temel enerji se-
Auroralar hakkında elde de- hal ) gelirler. Bu yüksek enerjili viyesine geçişlere engel olur.
Kutup ışınları ğindiğimiz genel bilgilerin daha azot ve oksijen atomları temel Temel enerji seviyesi yerine
insanoğlunu ötesine geçecek olursak do- hale dönerken yani enerji se- daha yüksek enerji seviyeleri-
cezbeden, ğanın her yanında olduğu gibi viyeleri arası geçiş yaparken ne geçiş gözlenir bu da enerji
uğruna kıtalar burada da kimya bilimi devreye enerji kaybederler. Bu enerjiyi kaybını azaltır ve düşük dalga
Ekim - 2017
boylu yeşil ışımalara neden
foton salınımı şeklinde verir-
giriyor. Auroraların oluşumu
aşıp incelemeleri aslında güneşten dünya at- ler. Manyetosferdeki manyetik olur. Azot ise mavi-mor yahut
yapılan; kimya ve mosferine ve diğer gezegen- alandan dolayı yüksek enerjili kırmız renkle ışıma yapar. Bu-
fiziğe yeni bir yan lere akan güneş rüzgârları ( atomlar manyetik alan doğrul- nun dışında azot atomu tekrar
dal olan kuantum solar wind) ile gerçekleşiyor. Bu tusunda hareket ederek foton iyonize olursa mavi ışıma ya-
par. Azot atomu içinde yüksek
salınımı yaparlar. Foton salını-
nedenle güneş rüzgârların-
fiziği ve kimyasının dan bahsetmek pek yerinde mı ile oluşturdukları ışımaları enerjili seviyeden temel hale
incelemeye aldığı olacak; güneş sürekli kütle ve kutuplarda görmek mümkün geçişte 90 km üzerindeyse kır-
olağanüstü bir enerji kaybetmektedir, gü- olur. Auroralar farklı renklere mızı ışın yayılımı gözlenirken,
90 km ve altında mavi-mor ışı-
sahiptir. Bu renk farklılıkları-
neşin kaybettiği kütle iyonize
konudur. gaz salınımı şeklinde olduğun- nın birden çok nedeni vardır. ma gözlenir.
da bu olaya güneş rüzgârları Bunlardan biri hangi atomla
adı verilir. Güneş rüzgârlarının çarpıştığına, diğeri karşı karşıya KAYNAKÇA :
varlığı dünyadaki manyetik geldikleri yükseklik bir diğeri ise http://www.elektrikport.com/tek-
alan sapmalarının kaynağı in- seviye geçişleri sırasında kay- nik-kutuphane/kutup-isiklari-nasil-olu-
celenirken bulunmuştur. Gü- bedilen enerji miktarıdır. sur/14887#ad-image-0
neş rüzgârları Manyetosferde http://www.gunesfizigi.com/gu-
manyetik bir fırtınaya neden Oksijen atomları için yayılan nes-ruzgari-solar-wind-nedir/
olur. Bu fırtınalar sonucunda fotonlardan kaynaklı ışımalar http://www.kozmikanafor.com/auro-
radyo iletişiminde ciddi sorun- koyu kırmızı ile yeşil renkli ışı- ra-nedir-nicin-ve-nasil-olusur/
lar gözlemlenir. Burada oluşan malar şekilde gözlenmektedir.
manyetik sapmaları bir kenara Oksijenin absorbe edilen enerji
bırakırsak güneş rüzgârlarının miktarına bağlı olarak 240 km
etkilediği 2 önemli konu daha ye kadar yeşil ışıma yaptığı