Page 45 - ChemLife Sayı 12
P. 45
zayıflar.
Günümüzde yapılan bir başka araştırmada, Macquarie Üniversitesi'nden Prof. Richard Stevenson
ŞEKERİN BEYNİMİZE YAPTIKLARI Resim 2 de Prefrontal korteks beynin "fren" i gibi davranır, ancak fazla şekerle (ve yağla) bu özellik
liderliğindeki bir grup gönüllüden, aç bıraktıklarında birkaç aperatif yemek yemeyi ne kadar
Şekerin beynimize ne yaptığını anlatmak için, tatlıya duyulan ihtiyacımızı tetikleyen düşünceyle
istediklerini soruldu.
başlamalıyız. Tatlıya duyulan ihtiyaç, şekerle çalışan beynin aç olmasıyla başlar. Çoğunlukla öğleden
sonra böyle hissedilir.
görürüz.
Rutin beslenmeleri yüksek yağlı, yüksek şekerli yemek yiyen gönüllülerin, aç olmadığı zamanlarda bile
hareket ettiğine dair kanıtlar
Beynimiz, kimyasal dopamini (beynimize pompalayan ödül yolu olarak adlandırılan bir dizi nöronu Hipokampüs, bellek oluşumu ilaç alınımı ile belli bir seviyeye
)harekete geçirir. Öğleden sonra, aniden bir çikolataya ya da öğle yemeğinde gördüğünüz tatlı hamur ve gezinmesinden sorumludur; gelinmesini sağlamalıyız daha
atıştırmalık yiyecekler istediğini keşfettiler.
bulmuştur.
işlerine ihtiyacımız olur. Bu istek üzerine hareket ederiz, ödül yolu modu değiştirir, beta-endorfin gibi
Bu, aynı duyguyu elde et-
kimyasalları beyninize pompalar, zevk duyguları yaratır. Bunu yapmak için, sürekli ola- sonra bu seviyeyi korumak
mek için daha fazla yemeğe Bilim adamları, yüksek şekerli ve yağlı beslenenlerin beynin gıda isteklerini engelleme yeteneğini
için, Omega3 alınımını rutin
rak yeni nöronlar inşa etmek
ihtiyacımız olduğu anlamına olumsuz etkilediğini keşfettiler ya da mevcut yolları yeniden beslenmemize eklemeliyiz,
gelmektedir. Barlett’in Çalışması, beyinde-
ki korku ve stresle bağlantılı bağlamak gerekir. Bu rol onu bununla beraber ambalajlı gıda
Bu durum “Bağımlılığın klasik küçük bir bölge olan bazola- dış streslere karşı savunmasız ürünlerinde ve evde kullandı-
ŞEKER BAĞIMLILIĞI İÇİN NE YAPABİLİRİZ?
Queensland Teknoloji Üniversitesi, sinirbilimci Prof. Selena Bartlett, yüksek şekerle beslenen beyinde
bir özelliğidir”. teral amigdalayı ve beynin ön hale getirir - potansiyel olarak ğımız şekeri beslenmemizden
tütün, alkol veya diğer fiziksel bağımlılık yapan maddelerle çok benzer şekilde hareket ettiğine dair
kısmında oturan prefrontal şeker yeni anıları yapma bece- mümkün oldukça çıkartmalıyız.
RMIT şeker bilimcisi Dr. Amy kanıtlar bulmuştur. rilerine zarar verir.
Reichel, yüksek şekerle bes- korteksi hedef almaktadır.
Resim 1 Barlett’in Çalışması, beyindeki korku ve stresle bağlantılı küçük bir bölge olan bazolateral amigdalayı
lenenlerin karar vermeyi ve
Resim 1 de Beynin açlığı hisseden kısmı ödül sistemine entegre edilmiştir Yazan : Gülşah ALTUNTAŞ
ve beynin ön kısmında oturan prefrontal korteksi hedef almaktadır.
davranış kontrol yeteneğini Şeker bağımlısı olan beyin de Macquarie Üniversitesi’nde bir
değiştirebildiğini göstermiştir.
prefontal korteksdeki nöronla-
Monash Üniversitesi'nden bilim adamı Dr. Zane Andrews, beyinin diyet kontrolünü nasıl düzenlediği takım lider olan Prof. Richard
Şeker bağımlısı olan beyin de prefontal korteksdeki nöronların azaldığını ve alkol bağımlısı olan
Şeker, beynimizdeki Irade-
üzerine yaptığı araştırmaları göstermiştir ki, Kendimizi durdurma kabiliyeti, kısmen, inhibitör sinir Stevenson, Gönüllülere haftada Kaynak : https://www.stuff.co.nz
rın azaldığını ve alkol bağımlısı
beyine çok benzediğini keşfetti.
li nöronlarını yok etmiştir.
devreleri adı verilen bir nöron ağıyla gelmektedir. Bu devreler beynimizde oluşur, ancak özellikle
olan beyine çok benzediğini
karar alma, dürtü kontrolü ve doyumun ertelenmesine katılan kısımlarda yoğunlaşırlar. bir yüksek yağlı, şekerli bir
Beynimizde fren görevi yapan
Örneğin diyet esnasında, bir çikolata yediğimizde, beynimiz, çikolatadaki tatlı tadına bakarak şeker kahvaltı yaptırmıştır. Sade-
keşfetti.
Profrontal korteks ‘in güçsüz-
bulduğu için bize teşekkür etmektedir. Eğer beynin şeker ihtiyacını çok sık cevaplarsak, ödül yolu
uyarı etkisini o yönde azaldığını görürüz. ce dört gün geçtikten sonra
leşmesine yol açmıştır.
Bu, aynı duyguyu elde etmek için daha fazla yemeğe ihtiyacımız olduğu anlamına gelmektedir. hafıza testleri üzerindeki
Bu durum “Bağımlılığın klasik bir özelliğidir”.
Diyete başladığımızda şekeri performansın çarpıcı bir şekilde
RMIT şeker bilimcisi Dr. Amy Reichel, yüksek şekerle beslenenlerin karar vermeyi ve davranış kontrol düştüğünü görmüştür. “Şeker,
tüketmeyi bırakmamız söylen-
yeteneğini değiştirebildiğini göstermiştir. Şeker, beynimizdeki İradeli nöronlarını yok etmiştir. karar verme ve zevk alanındaki KÖŞE YAZISI
diğinde, davranış kontrolümü-
Beynimizde fren görevi yapan Profrontal korteks ‘in güçsüzleşmesine yol açmıştır.
zün değişmekte olduğunu ve
Diyete başladığımızda şekeri tüketmeyi bırakmamız söylendiğinde, davranış kontrolümüzün hipokampüs ve uzun vadeli
değişmekte olduğunu ve bu durum genellikle diyetinizin bozulmasına neden olabildiğini beyin yapılarını olumsuz yönde
bu durum genellikle diyetinizin
kanıtlamıştır. RESİM 3-Nikotin, alkol, şeker ve arzu beynin korku ve gerginliklerini kaydeden kısmıyla bağlantılıdır
bozulmasına neden olabildiğini etkilemektedir”.
kanıtlamıştır. RESIM 3-Nikotin, alkol, şeker
ve arzu beynin korku ve ger-
ginliklerini kaydeden kısmıyla in, araştırmacılar şeker bağımlısı olan farelere nikotin bağımlılığını
Daha belirgin bir şekilde anlamak iç
Obezite, vücudun her yerinde
tedavi etmek için kullanılan bir ilaç verdiğinde, farelerin şeker yeme isteklerinin bittiğini
bağlantılıdır.
keşfetmişlerdir. düşük dereceli iltihaplanma ile
karakterizedir. Morris ‘in teo-
Bartlett, Şekerin alkol kadar bağımlı olduğunu kanıtlamak için, alkol ve nikotinin bağımlılığı olan
risine göre, diyetteki şeker ve
Daha belirgin bir şekilde anla- yağ fazlalığının iltihaplanması-
beynin çok özel bir setini belirlemiştir. Aynı protokolleri kullanarak beynimizi, alkol ve nikotin gibi,
mak için, araştırmacılar şeker nın hipokampüsü etkilemekte-
bağımlılık yoluna sokanla aynı biçimde kullanarak şekeri göstermiştir.
bağımlısı olan farelere nikotin dir ve işlevini bozmaktadır.
Şekerin etkileri üzerine yapılan araştırmaların birçoğu, beynin ortasında, kulaklarınızla aynı seviyede
bağımlılığını tedavi etmek için 45
olan ve c adı verilen küçük bir at nalı biçimli bölgeye odaklanır.
Resim 2 de Prefrontal korteks kullanılan bir ilaç verdiğinde, kimya teknolojileri gazetesi I I www.chemlife.com.tr
beynin “fren” i gibi davranır, an- farelerin şeker yeme istekleri- Yüksek şekerle beslenenler,
cak fazla şekerle (ve yağla) bu nin bittiğini keşfetmişlerdir. yeni nöron oluşumu için gerekli
özellik zayıflar.
kimyasal seviyelerini düşür-
mektedir. Bu durum hipokam-
Bartlett, Şekerin alkol kadar pusun yeni anılar yaratma işi
Günümüzde yapılan bir başka bağımlı olduğunu kanıtlamak için hayati derecede önemlidir.
araştırmada, Macquarie için, alkol ve nikotinin bağım-
Üniversitesi’nden Prof. Richard lılığı olan beynin çok özel bir
Stevenson liderliğindeki bir setini belirlemiştir. Aynı pro- PEKI BEYNIMIZI ŞEKERDEN
grup gönüllüden, aç bıraktık- tokolleri kullanarak beynimizi, KORUMAK IÇIN NE YAPABI-
larında birkaç aperatif yemek alkol ve nikotin gibi, bağımlılık LIRSINIZ ?
yemeyi ne kadar istediklerini yoluna sokanla aynı biçimde
soruldu. kullanarak şekeri göstermiştir. Şekerin bağımlılık gücünü ele
almak için Bartlett, odaklanma
Rutin beslenmeleri yüksek Şekerin etkileri üzerine yapılan ve irade gücü için meditasyon
yağlı, yüksek şekerli yemek araştırmaların birçoğu, beynin egzersizlerin faydalı olduğunu
yiyen gönüllülerin, aç olmadığı ortasında, kulaklarınızla aynı kanıtlamıştır.
zamanlarda bile atıştırmalık seviyede olan ve c adı verilen
yiyecekler istediğini keşfettiler. küçük bir at nalı biçimli bölgeye
odaklanır.
Bilim adamları, yüksek şekerli Balığın içerdiği yağlar olan
ve yağlı beslenenlerin beynin Omega-3s, bazı denemelerde
gıda isteklerini engelleme potansiyel nöral koruyucu etki-
yeteneğini olumsuz etkilediğini lere, ayrıca hipokampal fonksi-
keşfettiler yonu güçlendirme kabiliyetine
sahip olduğunu göstermiştir.
Morris, Omega -3 ü beslenme-
ŞEKER BAĞIMLILIĞI IÇIN NE mizi tamamlamak için kullan-
YAPABILIRIZ? RESİM 4-Hayvanlarda , erkeklerde ve kadınlarda yüksek şekerle beslenmek, hafızayı kontrol eden
mamızı önermektedir.
hipokampüsü zayıflatıyor gibi görünüyor.
Queensland Teknoloji Üniver-
sitesi, sinirbilimci Prof. Selena RESIM 4-Hayvanlarda , er-
Hipokampüs, bellek oluşumu ve gezinmesinden sorumludur; Bunu yapmak için, sürekli olarak yeni
Bartlett, yüksek şekerle besle- keklerde ve kadınlarda yüksek Sonuç olarak, şeker bağım-
nöronlar inşa etmek ya da mevcut yolları yeniden bağlamak gerekir. Bu rol onu dış streslere karşı
nen beyinde tütün, alkol veya şekerle beslenmek, hafızayı lılığımız yoğun ise öncelikle
savunmasız hale getirir - potansiyel olarak şeker yeni anıları yapma becerilerine zarar verir.
diğer fiziksel bağımlılık yapan kontrol eden hipokampüsü meditasyon ve belki doktor
Macquarie Üniversitesi'nde bir takım lider olan Prof. Richard Stevenson, Gönüllülere haftada bir
yüksek yağlı, şekerli bir kahvaltı yaptırmıştır. Sadece dört gün geçtikten sonra hafıza testleri
maddelerle çok benzer şekilde zayıflatıyor gibi görünüyor. gözetiminde bağımlılık azaltıcı
üzerindeki performansın çarpıcı bir şekilde düştüğünü görmüştür. "Şeker, karar verme ve zevk
alanındaki hipokampüs ve uzun vadeli beyin yapılarını olumsuz yönde etkilemektedir".
Obezite, vücudun her yerinde düşük dereceli iltihaplanma ile karakterizedir. Morris ‘in teorisine göre,
diyetteki şeker ve yağ fazlalığının iltihaplanmasının hipokampüsü etkilemektedir ve işlevini
bozmaktadır.
Yüksek şekerle beslenenler, yeni nöron oluşumu için gerekli kimyasal seviyelerini düşürmektedir. Bu
durum hipokampusun yeni anılar yaratma işi için hayati derecede önemlidir.
PEKİ BEYNİMİZİ ŞEKERDEN KORUMAK İÇİN NE YAPABİLİRSİNİZ ?
Şekerin bağımlılık gücünü ele almak için Bartlett, odaklanma ve irade gücü için meditasyon
egzersizlerin faydalı olduğunu kanıtlamıştır.
Balığın içerdiği yağlar olan Omega-3s, bazı denemelerde potansiyel nöral koruyucu etkilere, ayrıca
hipokampal fonksiyonu güçlendirme kabiliyetine sahip olduğunu göstermiştir. Morris, Omega -3 ü
beslenmemizi tamamlamak için kullanmamızı önermektedir.
Sonuç olarak, şeker bağımlılığımız yoğun ise öncelikle meditasyon ve belki doktor gözetiminde
bağımlılık azaltıcı ilaç alınımı ile belli bir seviyeye gelinmesini sağlamalıyız daha sonra bu seviyeyi
korumak için, Omega3 alınımını rutin beslenmemize eklemeliyiz, bununla beraber ambalajlı gıda
ürünlerinde ve evde kullandığımız şekeri beslenmemizden mümkün oldukça çıkartmalıyız.
Yazan : Gülşah ALTUNTAŞ
Kaynak : https://www.stuff.co.nz
