Page 29 - ChemLife Sayı 14

GIRIŞ heyecanından ve her an enerjik yinde, Dopamin reseptörlerini insanda mutluluk, canlılık ve
Aşk… olmasından sorumludur. aktive ederek nörotransmitter zindelik hissi veren bir nörot-
Psikolojik ve fizyolojik açıdan olarak görev yapar. Dopamin ransmitterdir.
kişiyi daha enerjik ve sağlıklı Nöronlar arasında veya bir ayrıca sinir sistemindeki etkileri
bir hale getirdiği bilinen bşr nöron ile başka bir (tür) hücre dolayısıyla ilaç olarak; kalp Açlık, yorgunluk, stres, yemek,
gerçektir. Peki ya o ilk kıvılcım arasında iletişimi sağlayan atışlarını hızlandırmak ve kan ışık ve ilaç gibi faktörlerin
nerede çıkıyor? Yüz kızarma- kimyasallara Nörotransmit- basıncını yükseltmek içinde tamamı insan vücudundaki
ları, tatlı telaş ve hızlanan kalp ter (uyaranlara tepki) denir. kullanılır. Serotonin düzeyini etkilemek-
atışlarının sebebi nedir? Aşık Sinir sistemi boyunca sinirsel IUPAC adlandırması 4-(2-ami- tedir. Stres ve düşük kan şekeri
olduğumuz için mi kalbimiz sinyaller bu kimyasal taşıyıcılar noetil)benzen-1,2-diol olan ve Serotonin düzeyini düşürürken,
çarpıyor, yoksa kalbimiz çarp- yardımıyla iletilir. İşte Fenileti- DA şeklinde kısaltılan Dopamin, içinde aminler bulunan gıdalar
tığı için mi aşık oluyoruz? Hiç lamin (PEA) de böyle bir uyarıcı kalp debisini ve periferik damar (peynir, çikolata, portakal,
merak ettiniz mi? kimyasaldır. direncini etkileyen ilaç olarak mandalina, domates gibi) Sero-
tıp alanında da kullanılır. tonin düzeyini yükseltmektedir.
Ve ayrılık… IUPAC sistemine göre adı Ödül sisteminin temel molekülü Mutluluk hormonu olan Sero-
Türlü sebeplerden dolayı cinnet Fenil-etan-2-amin ( β-feniletila- olan Dopamin için özlemek, tonin eksikliğinde depresyon
getirme noktasına gelen, sinir- min) olan PEA, doğal bir mono- sevgiliyi görmeden duramamak ve panik atak gibi nevrotik
leri bozulan, stresli olan kişileri amin alkaloidi olan organik bir ve tutku en birincil görevlerdir. bozukluklar baş gösterir.
biliriz. Hatta aşk acısı çeken ka- bileşiktir. KÖŞE YAZISI
dınlarda gelip geçmiştir, hayat NORADRENALIN Hal böyle olunca The Devil’s
sahnemizden. Tüm bu olum- Alkaloidler, doğal olarak Advacate (Şeytan’ın Avuka-
suzluklar karşısında insanların meydana gelen organik azot tı) isimli filmin repliğine hak
–özellikle kadınların- çikolata içeren bazların bir sınıfıdır. vermeden edemiyoruz. Belki de
krizine girmesi çok karşılaşılan Alkaloidlerin insanlar ve diğer aşk biz insanlar tarafından çok
bir durumdur. Çünkü çikolata, hayvanlar üzerinde çeşitli abartılıyordur. Belki de aşkın
kişinin kendisini iyi hissetmesi- ve önemli fizyolojik etkileri biyokimyasal açıdan çok fazla
ne neden olur. Peki çikolatanın vardır. Alkaloidlerin kimyasal miktarda çikolata yemekten bir
neden bu kadar etkili olduğunu yapıları oldukça değişkendir. farkı yoktur.
biliyor musunuz? Çoğu alkaloid, bir siklik sistem Ne dersiniz?
olarak adlandırılan, bir molekül
Çikolatanın doğasında çok atomunun bir parçası olarak 29
fazla miktarda Feniletilamin nitrojen atomlarının bir veya Noradrenalin, Dopamin KAYNAKLAR kimya teknolojileri gazetesi I I www.chemlife.com.tr
(PEA) bulunur. Depresyona daha fazlasına sahiptir. Saf hal- β-hidroksilaz enzimi tarafın- 1.İleri Kardiyak Yaşam Desteği Kursu,
giren kadınların çok fazla mik- lerinde çoğu alkaloid, renksiz, dan Dopaminden sentezlenir. Kardiyovaskilüer Farmakoloji, Adli Tıp
tarda çikolata tüketmesi buna uçucu olmayan, kristalli katılar- Böbrek üstü bezlerinin medulla Uzmanları Derneği, 2012.
bağlanmaktadır. Çünkü uyarıcı dır. Ayrıca acı bir tada sahip kısmından kana, hormon 2.Phenylethylamine (Feniletilamin)
etkisi bulunan Feniletilamin olma eğilimindedir. Amin izi olarak salgılanır. Ve merkezi Nedir? , Supplement Ansiklopedisi
(PEA), kişinin kendisini mutlu ayrıca psikoaktif ilaç ve uyarıcı sinir sistemi ile sempatik sinir 3.Feniletilamin Nedir? , Nihat Keleş, Bilgi
hissetmesine neden olur. Hatta etkisiyle de bilinen birçok kim- sisteminde bir nörotransmitter Ustam, 2018.
çikolataya olan bağımlılığın bu yasal sınıftan da biridir. olarak görev yapar. Dolayısıyla 4.http://www.bostandan.com
maddeden kaynaklandığı da beynin dikkat ve çevreye yanıt 5.http://www.hurriyet.com.tr/saglik
söylenebilir. Peki Feniletilamin İnsan beyninde Noradrenalin vermez ile ilgili bölümlerini 6.KEHA, E.E. KÜFREVİOĞLU, Ö.İ., 2000,
(PEA) denilen bu kimyasal mad- ve Dopamin salgılanmasına etkiler. Biyokimya, İstanbul, Aktif Yayınevi 2.
de nedir ve vücudumuza nasıl neden olan ve uyarıcı bir etkiye Baskı
bir etkisi vardır? sahip olan Feniletilamin’in aşk Sevgi ve aşk esnasında yüz kı-
gibi romantik yaşamın sinirsel zarması, göz bebeklerinde bü-
FENILETILAMIN (PEA) kimyasında da önemli bir rolü yüme, çarpıntı ve heyecandan
vardır. Çünkü duygusal bağ- sorumludur. Adrenalin, etkisi
lanma ve aşk gibi durumlarda de eklenirse mide krampları,
yüksek miktarda Dopamin ve etlerde titreme ve terleme dahi
Noradrenalin salgılanmasına görülebilir.
yol açar.
SEROTONIN
DOPAMIN (DA)

İnsanların ve diğer memelilerin
sinir sistemlerinde doğal olarak
bulunan nörotransmitter (
sinirler arası kimyasal iletici) ve
nöromodülatör (sinir sistemle-
rinde çeşitli populasyonları dü-
zenleyici) olarak görev yapan
Feniletilamin (PEA), aslında bir Dopamin, vücutta doğal olarak
Dopamin (DA) türevidir. Aşığın üretilen bir kimyasaldır. Be- Serotonin (5-hidroksitriptamin)