Page 24 - ChemLife Sayı 20
P. 24

Tuğçe Naz Koca


                                   YAŞAMIN KALBI:


                                   ORGANIK KIMYA



                                   Tuğçenaz KOCA


                                   Organik kimyanın temelini   Wöhler amonyum siyanatı   atomun nasıl bağlandığını
                                   Ebu Bekr Er-Razi (865-     (NH4OCN) ısıtarak, tamamen   araştıran kimyacıların çözüm
   BİLİMSEL
                Yaşamımızda        925) ortaya koydu ve;      organik olan üreyi elde    arayışları Kekule’nin sezgi
           elimize aldığımız,      bileşiklerin, minerallerde ve   etmiştir. Wöhler sentezi   gücü ve rüyasıyla çözüme
                                                              olarak anılan bu yöntem
                                                                                         kavuşmuştu.  Kekule
                                   canlılarda bulunmasına göre
           kafamızı herhangi       sınıflandırmasına dayandığını   “yaşam gücü” tezini yıkması   benzen yapısını araştırıken
           bir yere çevirirken     söyledi. 19. yy başlarında    nedeniyle bir dönüm noktası   uykusunda atomların yılan
                                                                                         gibi kıvrılıp büküldüğünü
                                   Lavoisier organik bileşiklerin
                                                              olarak kabul edildi. 1853’ te
                 gördüğümüz        karbon, hidrojen ve oksijen   Edward Frankland ilk olarak   gördü ve yılanlardan birinin
                                                                                         kuyruğunu ısırdığında halka
         hayatımızın parçası       içerdiğini kanıtladı. Yine aynı   değerlik terimini (valentlik)   oluşturmasından ilham
                                   zamanlarda Berzelius, organik
                                                              kullandı. Bir diğer büyük
                 olan bir eşya,    bileşiklerin yalnızca canlılarda   adım, 1856’da William Henry   alarak uyandığında benzen
                                                              Perkin tarafından, kinin
                                   bulunan “yaşam gücü” ile
                                                                                         yapısını çözdüğünü kavradı.
          insanlar, hayvanlar,     meydana gelebileceği fikrini   sentezlemeye çalışırken,   1874’te Van’t Hoff ve Joseph
   24       veya gördüğünüz        ortaya atmıştır. Bu dönem   kaza eseri organik bir boya   Le Bel organik bileşiklerin
                                   kimyagerleri organizmalarda
                                                                                         yapısal teorisini metan gibi
                                                              (anilin moru) sentezlenmesi
                   binanın dış     üretilen bileşiklerin yapay   oldu. Kazandığı parayı   bazı bileşiklere uyguladılar.
             cephesi ve daha       olarak üretilemeyecek kadar   organik kimyaya ilgi    Burada karbonu merkeze
                                                                                         ve hidrojeni de karbonun
                                                              çekmek için harcadı. Bir
                                   karmaşık yapılarda olduklarını
            çoğaltabileceğim       ve bu bileşikleri meydana   başka önemli olay DDT     etrafına yerleştirdiler.
                 birçok şeyde      getirmek için bir yaşam    maddesinin Othmer          1916’da  G. Lewis ve W.
                                                              Zeidler tarafından 1874’te
                                   gücüne gereksinim olduğunu
                                                                                         Kössel ilk olarak iyonik ve
               organik kimya       düşünüyorlardı. Bu yüzden   laboratuvar ortamında     kovalent bağları açıkladılar.
   kimya teknolojileri gazetesi  I        I  www.chemlife.com.tr
              var. Bu yazımda      çalışmalarını geleceği daha   eldesiydi. Maddenin böcek   Organik kimya tarihi,
                                                              öldürücü özellikleri daha
                                   parlak görünen inorganik
            önemli bir kimya       materyallere yöneltmeyi    sonra yapılan deneylerde   petrolün keşfi ve ayrımsal
                                                              keşfedildi. Teorinin
            dalı olan organik      tercih ettiler.            yayılmasında en önemli rolü   damıtma yöntemi ile
                                                                                         bileşenlerine ayrıştırılması
               kimyanın tarih      Organik kimya çalışmaları,   Friedrich August Kekule   ile devam eder. Farklı
                                   kimyagerlerin bu organik
                                                              ve Archibald Scott Couper
                                                                                         bileşiklerin çeşitli kimyasal
         içerisindeki belirgin     maddeleri aynen inorganik   tarafından birbirlerinden   işlemlerle birbirlerine
          dönüm noktalarını        maddeler gibi yaşam gücüne   bağımsız olarak 1858’te   dönüştürülmesi petrol
                                   gerek duymadan laboratuvar
                                                              ortaya atılan kimyasal yapı
                                                                                         kimyasının endüstriye
                     derledim.     ortamında üretilebileceklerini   ve bağlar hakkındaki teori   sıçramasını ve değişik
                                   fark etmeleriyle hız kazandı.   üstlendi. İkisi de 4 değerlik   yöntemlerle yapay lastik,
                                   1816’da Michel Chevreul,   alan karbon atomlarının    içeriği değiştirilmiş petrol
                                   değişik yağ ve alkalilerden   birbirine bağlanarak bir   katkı maddeleri, plastik
                                   üretilen sabunlar üzerine   karbon iskeleti oluşturacağını   gibi ürünlerin başarıyla
                                   bir çalışma başlattı. Değişik   ve yapılabilecek uygun   oluşturulmasını sağladı.
                                   asitleri ayırdı ve alkali ile   deneylerde bu yapının   Alman Bayer firmasının
                                   kombinasyonu sonucunda     isteğe bağlı olarak        asetilsalisilik asiti (aspirin)
                                   sabun elde etti. Tüm bu    ayarlanabileceğini iddia   sentezi ile ilaç sanayi
                                   ayrılmış bileşikler ile bir yağın   ediyorlardı. Daha sonra   doğmuş oldu. Karmaşık doğal
                                   kimyasal yapısında, yaşam   sentetik boyanın önemli bir   bileşiklerin sentezi önce
                                   gücüne gerek duymadan      ham maddesi olan benzenin o   üre, sonra glikoz, terpineol
                                   değişiklik yapılabileceğini   dönemde kimyasal yapısının   ile devam etti. Farmasotik
                                   gösterdi. 1828 yılında     C6H6 kapalı formülüne      faydalar bunu takip etti.
                                   Alman kimyacı Friedrich    sahip olduğunu bilip on iki
   19   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29