Page 36 - ChemLife Sayı 25

YENI ELEMENT KEŞFETME

KRITERLERI DEĞIŞIYOR

Yeni elementlerin keşfi, bilimin en heyecan verici sınırlarından biridir
ve yeni atom çekirdeği yaratma girişimleri tüm dünyada yakından
BİLİMSEL
takip edilmektedir. Mevcut periyodik tablomuzda boşluk olmadığı
için, doğada bir element keşfetme günleri muhtemelen sona ermiştir.
Bunun yerine, laboratuvarlarda nükleer füzyonla yeni elementlerin
izotopları oluşturulur ve tipik olarak çok kısa yarı ömürleri vardır, bu da
elementleri tanımlamayı ve doğrulamayı zorlaştırır.

Elbette, yeni bir unsurun ABD ve Sovyet Rusya 1960’lardan başlayarak büyük Hakem olarak ise,
36
keşfedildiğine dair tüm Dubna’daki Ortak Nükleer bir tartışma konusu oldu. Bazı
iddiaların, bilimsel topluluk Araştırma Enstitüsü’ndeki nükleer kimyacılar tarafından IUPAC Genel Kuruluna
tarafından kabul edilmeden ekiplerden yeni elementlerin bu durum “Transfermium kendi önerisini sunan IUPAC
önce kanıtlanması ve “öncelik” keşfine dair çelişkili sonuçlar Savaşları” olarak tanımlamıştır. İnorganik Kimya Adlandırma
kararlaştırılmasının yapılması yayınlandı. 1976’dan Bu tartışma Amerikan Komisyonu.
gerekmektedir. sonra’da Almanya’nın ve Sovyet bilim insanları
Darmstadt kentinde kurulan arasındaki ”bu unsurları ilk Belirsizlikleri gidermek
Şimdi dünyanın dört GSI (Gesellschaft für kez kim elde etti” sorusundan için, Uluslararası Temel ve
kimya teknolojileri gazetesi I I www.chemlife.com.tr
bir yanından bir grup Schwerionenforschung ) kaynaklandı. Geleneksel Uygulamalı Kimya Birliği
uzman, bu iddiaların nasıl araştırma laboratuvarı bu olarak, yeni keşfedilen (Iupac) ve Uluslararası
doğrulanabileceğini gözden tartışmalara katıldı. ( 107- elementlerin isimlendirme Temel ve Uygulamalı Fizik
geçirmeye başladı. 108 ve 109. Elementleri hakları, keşif sahiplerine aittir. Birliği (Iupap) tarafından
bulduklarını söylediler Bununla birlikte, 104, 105 ve ‘Transfermium Çalışma
Periyodik tablonun sekizinci ) Bulunan elementler 106 elementleri için, Sovyet Grubu’ (TWG) kuruldu.
sırasına inerken element fermiyumdan ( element 100 laboratuvarı ile kendisinin Sonuç, 1991’de yayınlanan ve
keşfi için yeni kriterler hayata ) sonra gelirken, iddiaları keşfettiği söyleyen Amerikan yeni bir elementin keşfedilme
geçiyor. çevreleyen tartışmalar laboratuvarı arasında bir önceliğinin belirlenebilmesi
“transfermium savaşları” tartışma yaşandı. Her iki taraf için yerine getirilmesi gereken
TARIHI IHTIYAÇ olarak anıldı. da kendi belirledikleri isimleri kriterlerin bir derlemesiydi.
koyma taraftarıydı.
Bu gözden geçirme ihtiyacı, Fermiyum, atom numarası Iupac, Iupap ve laboratuvarlar
genellikle element keşiflerinin 100, kütle numarası 257 olan, Element adlandırma arasında bir dizi konuşma ve
tartışmalı tarihine bağlıdır. Aynştaynyumla aynı zamanda konusundaki çatışmalara yazışma yapıldıktan sonra,
1955 ve 1984 yılları arasında bulunan, izotopu 1953’te katılan iki ana grup şunlardı: keşiflerin önceliği ve 101-
bilimsel literatürde (101 – yapay olarak elde edilmiş 109 elementlerinin isimleri
109 arası atom numarasına olan element. Kısaltması Fm. Lawrence Berkeley ve sembolleri 1997’de
sahip yeni elementlerin Bu elemente fizikçi Fermi’nin Laboratuvarı’nda Amerikan kabul edildi. Bugüne kadar,
keşfedildiğinde ortaya çıkan ismi verilmiştir. grubu. Oganesson’a kadar 118’e
çelişkili sonuçlar), çoğunlukla kadar olan elementler
da Lawrence Berkeley 104 ile 106 arasındaki Dubna’daki Ortak Nükleer Araştırma 1991 kriterleri kullanılarak
Ulusal Laboratuvarı (LBNL) kimyasal elementlerin isimleri, Enstitüsü’ndeki Rus grubu. doğrulandı.