Page 20 - ChemLife Sayı 41

20 CHEMLIFE KIMYA VE TEKNOLOJILERI GAZETESI SEKTÖREL GELIŞMELER

AMONYAK BIR KEZ DÜNYAYI

KURTARDI VE TEKRAR YAPABILIR

Bir asır önce, dünya yaklaşmakta olan bir gıda kriziyle karşı karşıya kaldı. Hızla artan nüfus, çiftçileri,
topraktaki nitrojen sabitleyici bakterilerin yetişebileceğinden daha hızlı mahsul yetiştirmeye zorluyordu.
Ve gübre olarak uyguladıkları Güney Amerika'daki guano ve doğal nitrat kaynakları hızla azalıyordu.

Fritz Haber ve Carl Bosch, kimyanın yak geliştiriyor. Ayrıca, geleneksel teliklerden bazılarına dikkat çekti. ch prosesi, hidrojen ve atmosferik
çözdüğü en büyük küresel problem- amonyak üretiminin karbon etkisini Amonyak, 12,7 MJ/L'de, 8,5 MJ/L'de nitrojeni reaksiyona sokar. Hidrojen
de, çiftçilerin doğal gübreler yerine en aza indirgemek ve endüstrinin sıvı hidrojenden bile daha yüksek genellikle, CO yayan bir süreç olan
2
benimsediği amonyak yapmak için mavi amonyak olarak adlandırdığı bir enerji yoğunluğuna sahiptir. Sıvı metanın buharla yeniden dönüştü-
basınç altında hidrojen ve atmos- şeyi yaratmak için karbon yakalama hidrojen –253 °C'lik kriyojenik koşul- rülmesinden gelir.
ferik azotu reaksiyona sokacak bir ve depolamaya yatırım yapıyorlar. larda depolanmalıdır, oysa amonyak
süreç geliştirdiler. Haber-Bosch çok daha az enerji yoğun –33 °C'de Mavi
süreci, dünyadaki neredeyse tüm Dünyanın en büyük amonyak üre- saklanabilir. Ve amonyak, kullanımı
amonyakların yanı sıra üre ve amon- ticisi CF Industries'in CEO'su Tony tehlikeli olsa da, hidrojenden çok Mavi amonyak, yan ürün CO 'nin
2
yum nitrat gibi türevlerin üretiminde Will, sektörün beklentilerinde köklü daha az yanıcıdır. yakalanıp depolandığı, gri amonyağa
kullanılmaktadır. bir değişim görüyor. “Bu noktaya kıyasla iklim etkisini azaltan gelenek-
kadar molekülün nitrojen değerini Ayrıca, tarımda bir asırlık amonyak sel bir amonyaktır. Son yıllarda bir-
Bugünün krizi iklim değişikliği satarak iş yaptık. Bunun gerçekten kullanımı sayesinde, hâlihazırda ge- çok gübre üreticisi bu tür projelere
heyecan verici yanı, şimdi molekülün niş bir amonyak altyapısı mevcuttur. girişti. Mavi amonyak tartışmalıdır
Bu kez amonyak, emisyonsuz yakıt hidrojen kısmına değer veren bir Dünya çapında, yılda yaklaşık 180 ve endüstri standartlarına ihtiyaç
hücreleri ve türbinlerde kullanılmak fırsat ve pazar var" diyor. milyon ton (t) amonyak üretiliyor ve duyar. Örneğin, gelişmiş petrol geri
üzere hidrojeni yakalayarak, depo- 120 liman amonyak depoları ile dolu. kazanımı için CO kullanmak (onu
2
layarak ve aktararak Dünya’yı kur- Ancak bir amonyak yakıt endüstrisi toprağa kalıcı olarak enjekte etmek)
tarabilir. Amonyağı doğrudan enerji kurmak kolay olmayacak. Çoğu Amonyak endüstrisi, amonyak yap- kadar çevre açısından faydalı değil-
santrallerinde ve gemi motorlarında tahmine göre, yeşil amonyak, gele- mak için kullanılan farklı yöntemle- dir.
yakmaya yönelik çabalar da devam neksel amonyak yapmak için iki ila rin, karbon yoğunluğunu tanımlamak
etmektedir. dört kat daha pahalıya mal olacak. için gayri resmi bir renk şeması be- Yeşil
Ve amonyak yakan motorlar gibi nimsemektedir. Sistem ayrıca hidro-
Kimya şirketleri bir fırsatın molekülü kullanmak için gereken jen için de geçerlidir. Yeşil amonyak, alternatif enerjiyle
kokusunu alıyor. bazı teknolojiler hala deneysel. Yeşil çalışan su elektrolizinden gelen
amonyağın bu çabaya değip değme- Gri hidrojen ile yapılır. Çoğu, tipik bir
Birkaç firma, alternatif enerji tarafın- yeceğine hükümetler ve piyasa karar amonyak tesisinden daha küçük
dan desteklenen su elektrolizinden vermek zorunda kalacak. Kahverengi amonyak olarak da ad- bir büyüklük sırası olan on binlerce
elde edilen hidrojenin, hidrokarbon landırılan bu yöntem, 100 yıldır aynı tonluk mütevazı bir ölçekte olmasına
bazlı hidrojenin yerini aldığı ve Bir amonyak üretim teknolojisi fir- şekilde yapılan geleneksel amonyak- rağmen, projeler boldur. Ancak Su-
amonyak üretimini neredeyse kar- ması olan Haldor Topsoe ve diğer tır. Dünyanın 180 milyon ton yıllık udi Arabistan'daki devasa bir proje,
bondioksitsiz hale getiren ve amon- şirketler tarafından geçen Ağustos amonyak üretiminin neredeyse ta- yılda 1 milyon tondan fazla amonyak
yağa giden bir yol olan yeşil amon- ayında derlenen bir rapor, bu ni- mamından sorumlu olan Haber-Bos- üretmeyi hedefliyor.