Page 5 - ChemLife Sayı 50

5
BILIMSEL GELIŞMELER www.chemlife.com.tr CHEMLIFE

UZAY TOZU, EVLERIMIZE

GÖRE DAHA FAZLA ORGANIK

KIRLETICIYE SAHIP

Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki (ISS) Araştırma Merkezi'nden bilim insan- pullarının oluşturduğu karbonlu parça- rasyonları, ABD ev tozundaki konsant-
tozdaki potansiyel olarak zararlı or- ları, 2019'da ISS hava filtresi elekle- cıklar olduğunu gösteriyor. Araç aynı rasyonları ile aynı aralık içindeyken,
ganik bileşiklerin seviyelerinin, ABD rinden toplanan tozdaki hedef kimya- zamanda egzotik malzemeleri içeren perflorooktanoik asit daha yüksek bir
ve Batı Avrupa'daki evlerde bulunan- salların konsantrasyonlarını ölçtüler. birçok benzersiz taşıma yükü deneyine konsantrasyonda mevcuttu. Araştır-
lardan daha yüksek düzeyde olduğu de ev sahipliği yapıyor ve bu nedenle macılar bunun, mikrobiyal büyümeyi
tespit edildi. İlk kez karasal olmayan Bu "uzay tozunda" bulunan kirletici vakumlu toz, havada bulunmayan bazı önlemek için ISS'nin ömrü boyunca
bir ortamda kalıcı organik kimyasal- maddeler arasında polibromlu difenil bileşiklerin daha yüksek konsantras- çeşitli noktalarda 3M'in kumaş koru-
lar tespit edildi ve analizi yapan ekip, eterler (PBDE'ler), hekzabromosiklo- yonlarını yansıtıyor olabilir. yucusu Scotchguard'ın su geçirmez-
bulguların insanlı uzay aracı için ge- dodekan, bromlu alev geciktiriciler, or- lik formülasyonlarının uygulanmasını
lecekteki malzeme seçimleri için bilgi ganofosfat esterler, polisiklik aromatik Uzay araçları yangına karşı savunmasız yansıtabileceğini öne sürüyor.
sağlayacağını söylüyor. hidrokarbonlar, poliklorlu bifeniller ve olduğundan, ISS'nin içeriğinin tutu-
perfloroalkil maddeler (PFAS'lar) bu- şabilirliğine büyük önem verilmiştir. Çevre kimyageri Stuart Harrad, Bir-
ISS, insanların yirmi yılı aşkın bir sü- lunduğu tespit edildi. Araştırmacılar, yapımında ve işletil- mingham Üniversitesi'nin web site-
redir yaşadığı benzersiz bir iç ortamı mesinde kullanılan malzemelerin bir- sinde yaptığı açıklamada, ekibin bul-
temsil ediyor. Parçacıklar bir mikro Tüm bu bileşik sınıfların konsantras- çoğunda ISS'de bulunan, muhtemelen gularının gelecekteki uzay araçlarının
yerçekimi ortamına yerleşmezler, bu- yonları, ABD ve Batı Avrupa'daki iç yangın geciktiriciler ve diğer kimya- tasarımına ve inşasına rehberlik etme-
nun yerine havada kalırlar ve yüzey- mekân mikro ortamlarında sıklıkla sallar içeren çok sayıda küçük, ticari sini umduğunu söyledi. "Bulgularımız,
lerde ve hava girişlerinde birikmeden medyan değerleri aşsa da, bunlar ge- bileşen olduğunu belirtiyor. tasarım ve inşaatın ilk aşamalarında
önce havalandırma modellerine göre nellikle Dünya'da bulunan aralık içinde dikkatli malzeme seçimleriyle birçok
sürüklenirler. Bu, ISS hava filtrelerini sayılıyor. Yüksek düzeyde iyonlaştırıcı radyas- kirletici kaynağı dışlamanın mümkün
örten ızgaraların birikinti biriktirdiği yon, plastik ürünlerin mikro yerçe- olabileceği gelecekteki uzay istasyon-
ve verimli filtrelemeyi sürdürmek ve KONTAMINASYON kimi ortamında havada taşınabilen ları ve yaşam alanları için çıkarımlara
havalandırma fanlarının aşırı yüklen- KAYNAKLARININ IZLENMESI. mikro plastiklere ve nanoplastiklere sahip" dedi.
mesini önlemek için haftalık olarak va- parçalanması da dahil olmak üzere,
kumlanması gerektiği anlamına geliyor. ISS'de birkaç potansiyel kontaminas- malzemelerin normalden daha hızlı Kaynak: https://www.chemistrywor-
yon kaynağı vardır. Önceki araştırma- yaşlanmasına da neden olabilir. ld.com/
İngiltere'deki Birmingham Üniversite- lar, ISS'deki aerosol emisyonlarının
si'nden ve Nasa'nın ABD'deki Glenn çoğunun, en büyük oranı insan derisi ISS tozundaki çoğu PFAS'ın konsant-