Page 10 - ChemLife Sayı 50
P. 10
10 CHEMLIFE KIMYA VE TEKNOLOJILERI GAZETESI BILIMSEL GELIŞMELER
KIMYASALLARIN
YASA DIŞI TICARETININ ÖLÇEĞI
2004-2019 arasında BM 2004 ile 2019 yılları arasında yirmi altı nen kimyasalların ithalatına izin verip Ancak bunların 2019'daki işlem hacmi
megaton kimyasal, bunların taşınması- vermeyeceğine karar verebilecekleri 2012'ye göre 10 kat daha düşüktü.
anlaşmalarına rağmen nı ve kullanımını sınırlamayı amaçlayan bir sistem oluşturduğunu" belirtiyor. Kurşunlu benzin 2021'de dünya ça-
yasa dışı kimyasal BM anlaşmalarına rağmen yasa dışı pında yasaklanmıştı ama halen ticareti
ticareti sürdü; İsviçreli bir şekilde ticareti yapıldı. İnsanlar ve Rotterdam Sözleşmesi herhangi bir yapılıp yapılmadığına dair güncel bir
çevre üzerinde zararlı etkileri olabi- kimyasal maddeyi yasaklamaz. Sözleş- veri yok.
araştırmacılar, BM lecek maddelerin içeriği, yakıtlar için meye taraf olan tüm devletlerin ithala-
verilerini kullanarak tetraetil kurşundan kirlenme önleyici tını engellemek istedikleri kimyasalları Tribütil kalay bileşikleri de hâlâ geniş
boyalar için tribütil kalay bileşiklerine halka açık bir şekilde listelemelerini çapta alınıp satılıyor ve 2008'de ulus-
tehlikeli kimyasalların
kadar uzanıyor. gerektiriyor. BM bu bilgileri paylaşı- lararası alanda yasaklanmış olmasına
organize bir küresel yor ve ithalat yasaklarına, sözleşmeye rağmen, 2012'den beri her yıl yak-
ticaretini belirledi; İsviçre'de yapılan yeni çalışmada, in- taraf olan devletler tarafından saygı laşık 4500 ton sevk ediliyor. Bunlar
sanlar ve çevre için tehlikeli olduğu gösterilmelidir. Listelenen kimyasalla- genellikle gemilerde çürüme önleyici
Rotterdam Sözleşmesi,
bilinen kimyasalların son derece orga- rın Rotterdam Sözleşmesini imzalamış boyalarda kullanılıyor ancak çevrede
tehlikeli kimyasalların nize bir küresel ticaretinin olduğunun bir ülkeye taşınması uluslararası huku- birikerek insanlara ve vahşi yaşama
listesini açıklayan ve altını çizdi. Araştırmacılar, meydana ka göre yasa dışıdır. Bununla birlikte, zarar verebiliyor. Çalışma, bu iki kim-
gelen yasa dışı ticareti belirlemek anlaşmanın resmi bir uygulama me- yasal sınıfının öncelikle Çin tarafından
ithalatı düzenleyen bir
için BM Comtrade veri tabanından kanizması yoktur ve ihlallerin sonuç- ABD ve Avrupa'ya ihraç edildiğini gös-
çerçeve sunuyor, ancak 66.000'den fazla ticaret kaydını analiz larını belirlemek bireysel devletlere terdi. PVC üretiminde kullanılan bir
uygulama eksikliği ederek keşiflerini gerçekleştirdiler. Bu kalmıştır. kanserojen olan etilen diklorür ticareti,
yeni veriler, daha önce küresel olarak ABD'nin yalnızca 2015 ile 2019 ara-
gösteriyor. aşamalı olarak kullanımdan kaldırıldı- Bu tür ticaretler için doğru kayıtlara sında 7 megaton ihracat yapmasıyla,
ğı düşünülen birçok kimyasalın hâlâ ulaşmak genellikle zordur, bu nedenle çalışmanın odaklandığı 15 yılda fiilen
ticaretinin yapıldığını gösterdiğin- çalışma, tahminlerinde muhafazakar arttı. Rakamlar, küresel ticaretin ihti-
den, çevre uzmanları endişeli. Bunlar, bir yaklaşım benimsemiştir. İhracatla- yatlı tahminleridir ve kaçakçılığı yapı-
nörotoksik etkilerine rağmen bilinen rının kaydını tutmayan ülkelerle ticaret lan veya karaborsada satılan kimya-
bir kanserojen olan 1,2-dibromoetan yapan ülke örnekleri olduğu için veri salları içermemektedir.
(EDB) gibi pestisitleri ve tetraetil ve kalitesinin de dikkate alınması gereki-
tetrametil kurşun gibi yakıt katkı mad- yordu. Grup, yasadışı ticaretin ölçeğini Çalışma en son verileri içermese de
delerini içermektedir. mümkün olan en iyi şekilde tahmin et- Wang, gelecekte bu ticaretin etkisi-
mek için boşlukları doldurmaya çalıştı. ni sınırlamak için yaptırım açısından
Uluslararası hukuk ve atık ve kim- daha fazlasının yapılabileceğine dik-
yasallar politikası uzmanı Katharina Çalışma, Rotterdam Sözleşmesi'nde kat çekiyor. Ozon tabakasını incelten
Kummer Peiry, Rotterdam Sözleşme- listelenen 54 kimyasalın ticaretinin, kimyasalları aşamalı olarak ortadan
si'nin 'gelişmiş ülkelerin zararlı kim- sözleşmenin imzalandığı 1998'den bu kaldıran Montreal Protokolü gibi di-
yasalların sağlık ve çevre üzerindeki yana yaklaşık %70 düştüğünü vurgu- ğer anlaşmalar, güçlü ceza mekaniz-
etkilerini fark etmeleri, kullanımlarını luyor. Ancak araştırmacılar, 2019'da malarına sahip oldukları için iyi çalıştı.
yasaklamaları, ancak aynı kimyasal- birkaç bin ton tetraetil ve tetrametil Sözleşmede listelenen kimyasalların
ların hala kullanılması nedeniyle ge- kurşunun alınıp satıldığını ortaya çı- listesini genişletmeye bakmanın yanı
tirildiğini ancak aynı kimyasalların kardı. sıra uyumluluğu iyileştirmek için ça-
etkileri hakkında daha az bilgi sahibi lışma yapılması gerekiyor.
olan gelişmekte olan ülkelere hala aynı Bu kimyasallar, uçaklar, çiftlik ekip-
kimyasalların ihraç edildiğini' söylüyor. manları ve yüksek performanslı yarış Kaynak: https://www.chemistrywor-
Peiry, Rotterdam Sözleşmesinin "dev- araçları için yakıt olarak kullanılıyordu. ld.com/
letlerin sözleşmenin eklerinde listele-
