Page 19 - ChemLife Sayı 54

19
BILIMSEL GELIŞMELER WWW.CHEMLIFE.COM.TR CHEMLIFE

MEVSIMSEL

NEHIRLERDE KI

MIKROPLASTIK

TEHLIKESI

Bilim insanları, nehir yatakları kurudu-
ğunda plastiklerin daha fazla bozulup
bozulmadığını yeni yeni anlamaya
başlıyor.

Bilim insanları nehirlerdeki kuraklık-
ların plastik kirliliğini nasıl etkilediği
konusunda hala emin değiller. Yeni
yapılan bir çalışma, nehir yatakları-
nın kurumasının güneşin ultraviyole
radyasyonunun neden olduğu plastik
aşınmasını artırabileceğini ve bunun
sonucunda mikroplastik oluşumunun
artabileceğini öne sürüyor.

Aralıklı nehirler ve geçici akarsular
(IRES), yani mevsimler veya yıllar bo-
yunca periyodik olarak kuruyan su
yolları, dünyadaki her kıtada ve iklim
tipinde mevcuttur. Geçtiğimiz 50 yıl-
da, birçok nehir ve akarsu, iklim deği-
şikliği, arazi kullanım modellerindeki
değişiklikler ve doğal nedenlerden
dolayı zaman zaman kuruyan bazen
ise tekrardan oluşan hale geldi. Yine de
araştırmacılar oluşan bu ekosistemleri
çok yıllık emsalleri kadar incelemediler.

Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma
Merkezi'nde doktora öğrencisi ve
araştırmanın lideri Nans Barthélémy, larını yeniden yaratmak için titizlikle yutta mikroplastik ürettiğini buldular. kesintisiz su temini UV radyasyonu-
kurak olaylar sırasında su sütununun karıştırıldı. Araştırmacılar daha sonra nun bir kısmını filtreleyebilir, ancak
plastik atıkları doğrudan güneş ışığın- PVC disklerdeki kütle kaybını ve mik- Araştırmacılar, deneylerinden elde sürekli mekanik ve biyokimyasal kuv-
dan koruyamadığını ve bu nedenle roplastiklerin boyutunu ve bolluğunu ettikleri verileri ve doğu Fransa'daki vetler rol oynar. Öte yandan, IRES'te-
malzemelerin zayıfladığını söylüyor. ölçtüler. Albarine Nehri havzasının bir mode- ki plastikler güneşe maruz kalmaktan
Su akışı kuru bir dönemden sonra geri linden elde ettikleri bilgileri kullanarak, dolayı daha fazla aşınma yaşar.
döndüğünde, tortu ve organik madde 4 güne kadar kuru koşullara maruz plastik parçalanmasını tahmin etmek
taşıyan sıvı darbeleri, zaten kırılgan- kalan plastik, simüle edilen yeniden ve mikroplastik oluşum sıcak noktala- Chang Gung Üniversitesi'nde deniz
laşmış plastikler üzerinde mekanik ıslatma işleminden sonra parçalan- rını belirlemek için Plastik Parçalanma biyoteknolojisti olan Amelia Tan Suet
kuvvetler uygulayarak bunların mik- mada hiçbir fark göstermedi. Ancak Endeksi adı verilen bir ön araç oluş- May, bu bulguların yeni olduğunu söy-
roplastiklere parçalanmasına neden kuru süre 4 günlük eşiği aştığında, turdular. lüyor. İklim değişikliğinin daha fazla
olur. Bu nedenle, araştırmacılar, uzun parçalanma arttı. kuraklığa ve dolayısıyla su kütlele-
süreler kuru kalan akarsulardaki plas- Çalışma, akarsu ekosistemlerinde rindeki mikroplastik miktarının art-
tik parçalanmasının çok yüksek olabi- Karşılaştırma yapmak gerekirse, araş- mikroplastik oluşumu üzerindeki ku- ma olasılığına yol açması bağlamında
leceğini söylüyor. tırmacılar deneyi kurak bir dönemde rak olayların etkisini anlamada kritik önemli olduklarını söylüyor. Ayrıca bu
bir nehir havzasında (yağmur suyunun bir bilgi boşluğunu ortaya koyarken, bulguların sahada doğrulanmasının ve
Laboratuvar deneylerinde, araştırma- bir göle, nehre veya rezervuara aktığı araştırmacılar bunların ön gözlemler IRES ortamlarında plastik parçalan-
cılar polivinil klorür (PVC) disklerini 6 bir alan) da gerçekleştirdiler. Bart- olduğu konusunda uyarıyor. Çalışma masıyla ilgili daha fazla araştırmanın
gün boyunca değişen kuru sürelere hélémy, "Her hafta birkaç alt numune yalnızca bir tür bozulmayı (UV radyas- önemli olduğunu da ekliyor.
maruz bıraktılar. “0'dan (kuru gün yok) alıp parçalanma sürecinden geçirdim," yonu) ve bir tür plastiği hesaba katıyor.
6'ya (tamamen kuru)”. PVC aynı anda diyor. Araştırmacılar, 12 hafta boyunca Kaynak: https://cen.acs.org/environ-
UV radyasyonuna da maruz bırakıldı. doğrudan güneş ışığına maruz kalma- Barthélémy, "Parçalanmanın aralıklar ment/pollution/Long-dry-periods-tri-
Simüle edilen kuruma olayından sonra, nın, UVC lambası kullanılarak yapılan 6 ile oluşan nehirlerde mi yoksa çok yıllık gger-microplastic/102/web/2024/07
plastik su ve tortularla birleştirildi ve tam günlük laboratuvar deneylerinden nehirlerde mi daha fazla olacağından
kombinasyon, yeniden ıslatma olay- elde edilenle benzer miktarda ve bo- henüz emin değiliz" diyor. İkincisinde,