Page 21 - ChemLife Sayı 54

BILIMSEL GELIŞMELER WWW.CHEMLIFE.COM.TR CHEMLIFE 21

jik alanlara yönlendirilebileceğini ve üretilebilirliklerini korurken daha
otonom laboratuvarların kapsamlı bir düşük maliyetli seçeneklerin gelişti-
değerlendirmesi yapılmadan alanın rilmesi gerektiği ortadır ve kullanıcı
gelecekteki araştırmalara rehberlik tabanını genişletmek topluluk için bir
etmek için gerekli bilgilere sahip ol- zorunluluktur.
mayacağını söylüyor.
Otonom laboratuvarlar kimyada ana
Ancak, yapay zekanın sentetik kimya akım bir araç haline geldiğinde, kim-
gibi karmaşık alanlarda oynayabileceği yayı ve malzeme bilimini dijitalleştir-
rolün optimize edilmesi, iyileştirilmiş memize ve yüksek kaliteli deneysel
kategorizasyon ve daha büyük miktar- verilere erişim sağlamamıza yardımcı
da veriden daha fazlasını gerektirecek- olabilirler. Ancak bu uzman verileri-
tir. Journal of the American Chemical nin gücü, verilerin yeniden üretilebi-
Society'de yakın zamanda yayınlanan lir, güvenilir ve herkesin kullanımına
bir makalede, dijital kimyager Felix uygun şekilde standartlaştırılmış
Strieth-Kalthoff, Alán Aspuru-Guzik, olmasıdır.
Frank Glorius ve Bartosz Grzybowski
gibi yapay zekâ kimya öncülerinin yanı Messeri, yapay zekanın yalnızca insan-
sıra, algoritma tasarımcılarının uzman- ların yerini alan bir araç olarak değil,
lık bilgilerinden yararlanmak için sen- onlara bir katkı olarak görüldüğünde
tetik kimyagerlerle daha yakın bağlar en faydalı olacağına inanıyor. “Bunu
kurmaları gerektiğini savunuyor. yapmak için, topluluğun ne zaman ve
nerede kullanılacağı konusunda çok
Bu tür bir iş birliğinin, sentetik kimya- daha titiz olması gerekecek. Yaratıcı
gerlerin belirli ilgi alanlarına yönelik bilim insanlarının bunun sorumlu ve
sentetik problemler için yapay zekâ üretken bir şekilde uygulanabileceği
modelleri geliştirmelerini sağlayarak durumlar ortaya koyabileceklerinden
karşılıklı olarak faydalı olacağını ve 'ya- çok eminim,” diye ekliyor.
pay zekâ bilgisini sentetik topluluğa
aktaracağını' savunuyorlar. Crockett, bilim insanlarının yapay
zekâ araçlarını, insan zihninden farklı
Geleceğe bakmak. olan, verileri analiz etmenin başka bir
yaklaşımı olarak değerlendirmelerini
Abolhasani için kimyada otonom de- öneriyor.
neylerin başarısı nihayetinde güvene
durumlarda, bir yapay zekanın döndür- “Literatür taramasını yaptığımızda, dayanacaktır. “Otonom deneyler bi- En önemlisi Crockett, bu durumun
düğü çıktıların gerçekten geçerli olup otonom laboratuvarları hakkındaki lim insanlarına yardımcı olabilecek bir bilim insanlarını 'mutlaka daha fazla
olmadığını belirleme yeteneğiniz daha makalelerin %95'inin platformun bo- araçtır, ancak bunu yapmak için dona- anlayış olmadan' 'üretkenliği artırmak'
az olacaktır. zulmadan önce ne kadar süre çalış- nımın yeniden üretilebilir ve güvenilir için yapay zekaya yönlendiren ku-
tırılabileceğini bildirmediğini gördü- olması gerekir” diyor. rumsal baskılar hakkında bir 'uyanma
Çözümler nelerdir? ğümüzde şaşırdık. “Bu otonom sürüş çağrısı' olarak da hizmet edebileceğini
laboratuvarının saatte günde kaç de- Ve bu güveni oluşturmak için giriş en- söylüyor. Ancak bu sorun herhangi bir
Soru şu: Otonom sürüş laboratuvarları ney yapabileceğini bilmek istiyorum. gellerinin düşürülmesi ve daha fazla bireyden çok daha büyüktür ve her-
gibi yapay zekâ destekli araçları belirli Deneyleri çalıştırmanın hassasiyeti kimyacının çalışmalarında otonom la- hangi bir çözüm bulunmadan önce
araştırma sorularını ele alacak şekilde nedir? Ürettiğiniz verilere ne kadar boratuvarları kullanma fırsatı verilmesi yaygın kurumsal kabul gerektirir.
nasıl uyarlayabiliriz? Abolhasani ve NC güvenebilirim?' gerekiyor. “Otonom deneyler konu-
State Üniversitesi'ndeki meslektaşı sunda uzmanlığı olmayan kimyagerle- Kaynaklar: https://www.chemistr-
Amanda Volk, otonom laboratuvarla- “Birçok otonom laboratuvarı, yap- rin otonom laboratuvarlarla etkileşime yworld.com/news/are-we-rushing-
rının gücünü 'serbest bırakmaya' yar- tıkları deney ve optimizasyon başına girebilmesi için mümkün olduğunca ahead-with-ai-in-the-lab/4019424.
dımcı olmak için yakın zamanda yedi toplam kimyasal tüketiminin ne oldu- sezgisel olması gerekiyor.” article
performans ölçütü tanımladılar; bu ğundan bile bahsetmiyor,” diye ekliyor.
ölçütün yayınlanmış literatürde daha
önce mevcut olmadığını görünce şok Abolhasani ve Volk, bu metrikleri Ayrıca, en iyi otonom laboratuvarla- https://www.nature.com/articles/
oldular. “Ölçütler, otonom laboratu- açıkça bildirerek araştırmanın daha rın şu anda çok pahalı olduğunu, bu s44160-022-00231-0
varlarının makine öğrenimi aracının 'üretken ve umut vadeden' teknolo- nedenle güvenilirliklerini ve yeniden
daha bilinçli kararlar almamıza yardım-
cı olmak için mümkün olduğunca güçlü
olmasını istediğimiz fikrine dayanarak
tasarlandı” Ancak, laboratuvarın eğitil-
diği veriler yeterince yüksek kalitede
değilse, laboratuvar tarafından alınan
kararlar yardımcı olmayacaktır diye
ekliyor.
Açıkladıkları performans ölçütleri ara-
sında, bir insanın sistem üzerindeki etki
seviyesini kapsayan özerklik derecesi;
operasyonel ömür; verim; deneysel
hassasiyet; malzeme kullanımı; erişile-
bilen deneysel parametrelerin aralığını
temsil eden erişilebilir parametre alanı;
ve optimizasyon verimliliği veya genel
sistem performansı yer alır.