Page 30 - ChemLife Sayı 04

KÖŞE YAZILARI

RADYOKARBON YAŞ TAYİNİ

www.chemlife.com.tr Yazar: Lale Hebibova

“

yaşadığını söylemişlerdir. Bilim adamları bir nesnenin yada insan kalıntısının kaç yıllık olduğunu
30 ‘‘And dağlarında bir çocuk mumyası bulunmuş ve arkeologlar çocuğun yaklaşık 2000 yıl önce
nasıl biliyorlar? Onlar hangi yöntemleri kullanıyorlar ve bu yöntemler nasıl işliyor? ’’

İnsanlık tarihinin anlaşılması bir tekniktir. zayıf bir izotopudur. Kararlı dolayısıyla canlının ölüm za-
ve geliştirilmesine olan katkıla- izotoplar ise, karbon-12 ve manı da bulunmuş olur.
rı bakımından radyokarbon yaş ABD’li fiziksel kimyacı Willard karbon-13’tür. Karbon-14
tayini 20. yüzyılın en önemli Libby’nin önderliğinde 2. Dün- sürekli olarak atmosferin üst Tüm malzemeler ne yazık ki,
buluşlarından kabul edilmek- ya Savaşı sonrası bir grup bilim katmanlarında kozmik nötron radyokarbon tekniğiyle yaş
tedir. Arkeoloji ve diğer insani adamı radyokarbon aktivitesini ışınlarının etkisiyle Azot-14 tayinine uygun değildir. Genel
Ağustos - 2017
bilimler, radyokarbon yaş tayi- ölçebilmek adına bu metodu atomlarıyla oluşur. Çok hızlı bir olarak tüm organik bileşikler
nini insanlık tarihi ve dünyamız geliştirmeye başladı. Willard, şekilde havada okside olarak bu tekniğe uygundur. Örneğin,
hakkında mevcut olan teorile- radyokarbon ya da karbon-14 karbondioksit’e dönüşerek kabukların, aragonit bileşikleri
rin ispatında kullanmaktadır. olarak da bilinen canlı hücre- atmosferdeki karbon çevrimi- mineral oluşum evriminde,
Yıllar içinde, karbon-14 ile yaş lerde de bulunabileceği fikrini ne dahil olur. Karbondioksiti atmosfer ile dengeli bir
tayini jeoloji, hidroloji, jeofizik, ortaya atan ilk kişidir. Willard bitkiler doğal olarak soğurur ve karbon-14 asimilasyonu ge-
atmosfer bilimi, deniz bilimi, önderliğindeki ekip, organik fotosentez yoluyla bitki lifle- çirmişlerse, inorganik madde
tıp bilimi ve paleoklimatoloji bir numunedeki radyokarbo- rine iletir.Bitkiler ve hayvanlar olmalarına rağmen bu teknik
gibi çeşitli alanlarda kendine nun tespitiyle ilgili bir makale karbon-14’ü karbondioksit ile yaş verebilirler.
kullanım alanı bulmuştur. yayınlamıştır. Willard ayrıca olarak yaşamları boyunca
Arkeolojik kazılarda ele geçen radyokarbonun bozunma asimile ederler. Radyokarbon yaş tayini
buluntuların bir kısmı, içinde süresini ilk kez ölçebilen bilim tekniğinde çok sık kullanılan
karbon elementi bulunan insanı olup, bu süreyi 5568 Bitkiler ve hayvanlar öldükle- malzemelerin bazıları ise; odun
çeşitli organik buluntulardır. yıl ± 30 yarı-ömür olarak rinde artık biyosferle karbon kömürü, ağaç, tohum, kemik,
belirtmiştir. 1960 yılında Nobel değişimi yapmazlar ve daha kabuk, deri, torf, göl tabanı
Karbon-14 Karbon’un zayıf Kimya ödülüyle kendisinin bu önceden bünyelerine aldıkları toprağı, toprakl, saç, çömlek,
bir radyoaktif izotopu olup, çalışmaları ödüllendirilmiştir. karbon-14, radyoaktif bo- polen, organik boyalar, mercan,
radyokarbon olarak da bilinir. zunma süresine uygun olarak kan kalıntısı, kumaş, kağıt ya
Karbon-14 izotopik bir kro- Karbon-14 oluşumu azalmaya başlar. Radyokarbon da parşömen, reçine, su .
nometredir. Radyokarbon yaş yaş tayini temelinde kalıntı
tayini, organik malzemelerle, Radyokarbon ya da kar- radyoaktivitenin ölçümü- Tüm bu malzemeler, radyo-
bazı inorganik malzemelere bon-14, karbon elementi- dür. Organizma içinde kalan karbon yaş tayini öncesinde
(metaller hariç) uygulanabilen nin kararsız, radyoaktif ve karbon-14 oranı bilindiğinde, bünyelerindeki kontamine