Page 7 - ChemLife Sayı 53

7
BILIMSEL GELIŞMELER WWW.CHEMLIFE.COM.TR CHEMLIFE

Kaynak: McKinsey, Sustainable Feedstocks: Accelerating Recarbonization in Chemicals, 26 Ekim 2023
lim insanı tarafından kuruldu ve kısa ci yakıt pazarında rekabet edebilecek çoğu start-up'ın yaptığı gibi Amyris'in
bir süre sonra Bill ve Melinda Gates kadar ucuz hale getireceği konusunda aşırı vaatlerde bulunduğunu kabul edi-
Vakfı'ndan kâr amacı gütmeden sıt- güvence verdi. yor. Ancak şirketteki bilim insanları-
ma ilacı artemisinin izoprenoid öncüsü nın çoğunun biyoyakıtları ekonomik
olan mikropları tasarlamak üzere bir BÜYÜK AÇIK. olarak üretmenin mümkün olduğuna
hibe aldı. inandığını iddia ediyor.
Kimya firmaları mevcut
Artemisinin projesi ilerledikçe Amyris, uygulamaları sürdürürse, Newman da aynı fikirde. Bilimsel zor-
bu kez kâr elde etmek amacıyla satmak hammaddelerin çıkarılmasından, luğun çok büyük olduğunu söylüyor
üzere yeni izoprenoidler aramaya baş- kimyasalların üretilmesinden ama Amyris makul bir bahis oynuyor-
ladı. Şirketin kurucuları ilk olarak tat ve ve bunların kullanılmasından du. "Yakıtlarda kazanmanız durumun-
koku gibi molekülleri piyasaya sürdü, kaynaklanan emisyonlar, 2030 da bunun olumlu tarafı o kadar büyük-
ancak kurucu ortak Jack Newman, ya- yılına kadar yılda yaklaşık 5 milyar tür ki, yüksek derecede risk almaya
tırımcıların yakıtlardaki büyük finansal ton karbondioksit eşdeğerine istekli olursunuz" diyor.
fırsat konusunda daha hevesli olduk- ulaşacak. Düşük karbonlu
larını her seferinde dile getiriyordu. elektrik kaynaklarına geçiş, 2014 sonuna kadar Amyris biyoyakıt
enerji verimliliğinin artırılması, peşinde koşmaya devam etti ancak ko-
Amyris, 2006 yılında risk sermayesi geri dönüşüm ve diğer emisyon kular, vitaminler gibi yakıt dışı ürünlere
yatırımcılarından (VC'ler) 20 milyon sınırlayıcı çabalar ile 1,7 milyar giderek daha fazla vurgu yaptı. 2015
dolar topladı ve dizel veya jet yakıtının tona kadar emisyonu azaltabilir. yılında Amyris, neredeyse tamamen
yerine dönüştürülebilecek farnesen Fosil yakıtlar yerine CO2 veya daha yüksek değerli moleküllere odak-
üretme sözü verdi. biyokütleden kimyasal üreten lanmak için kârsız biyoyakıt üretimini
tesislerin yalnızca 6 milyon ila 11 azaltmaya başladı.
olmasının ardından 2022'de bir rakip O zamanlar şirketin mikropları, ken- milyon ton sera gazı emisyonunu
tarafından satın alınan, popüler bir dilerine verilen şekerin çok küçük bir önlemesi bekleniyor. Bu noktada Amyris, yakıtlara odakla-
nan bir fermantasyon süreci geliştir-
Eski Amyris çalışanları, bu projeyi lise mek için yıllarını harcamıştı ve yatı-
futbol oyuncularının eyalet şampiyon- rımcılar, bu teknolojiyi kullanarak dev
luğunu kazandıkları zamanı anımsatan bir işletme kurması için şirkete yakla-
nostaljisiyle tanımlıyor. Gardner, Bilim şık 1 milyar dolar vermişti. Gardner,
adamlarının genellikle haftanın 7 günü uzun süren ve pahalı yakıt projesinin
çalıştığını söylüyor. "Bu, ses duvarını Amyris'in kaynaklarını tükettiğini ve
aşmaya çalışmanın biyolojik eşdeğe- şirketin düşük hacimli moleküllere
riydi" diyor. “Bu tam bir inançtı. Ta- odaklanan daha mütevazı bir vizyona
mamen heyecan. Toplam odaklanma. geçişini zorlaştırdığını söylüyor.
Sorun bunun sahte bir vaat üzerine
kurulu olmasıydı.” Biyoyakıt çağından sağ çıkmayı
başaran firmalar ve o zamandan
Gardner, Amyris'in Ar-Ge ekibinin bu yana ortaya çıkan start-up'lar
farnesene giden yeni ve daha verimli için Amyris ve rakiplerinin ölümü
bir metabolik yol tasarladıktan son- bir ders veriyor: Ya küçük başlayın
ra bile üretim maliyetlerinin hala çok ya da ölün. Bu şirketler, emtialar
yüksek olduğunu iddia ediyor. 2011 yerine öncelikle daha yüksek marja
yılına gelindiğinde Amyris, yatırımcı- sahip molekülleri hedef alıyor. Bu
larına teknolojinin şirketin aşırı iddialı yaklaşımın onlara, daha düşük
maliyet hedeflerine asla ulaşamayaca- marjlar sunan daha büyük pazarlar
ğını düşündüğünü söyledi. Biyoyakıt için yeterince verimli süreçler
peşinde koşmaya devam etme kararın geliştirmeleri için zaman vereceğini
umuyorlar.
dan bıkan Gardner, 2014 yılında Amy-
ris'ten ayrıldı."Yatırımcıların beklenti- Biyoüretim firması Checkerspot'un
Sürdürülebilir kimya firması Amyris, iflastan çıktığında kozmetik ve güzellik malzemelerine odaklanmayı planlıyor. leri ile biyolojik, fiziksel gerçeklik ara- kurucu ortağı ve baş bilim sorumlusu
kısmını farnenene dönüştürüyordu. sındaki devasa uçurumu kapatmakta Scott Franklin, 2017'de iflas eden bir
start-up olan Zymergen yatıyor. Ve bu Amyris'in fermantasyon teknolojisi zorlanıyorlardı" diyor. biyoyakıt üreticisi olan Solazyme'de
listeye geçen yaz iflas eden Amyris'i üzerinde çalışan Tim Gardner'a göre, çalışırken, bir teknoloji hazır olmadan
de ekleniyor. Amyris liderleri şirketin bilim insan- Herkes aynı şekilde hissetmiyordu. önce büyük pazarları hedeflemenin
larına, verimi metabolik yolun teorik Amyris'in ilk çalışanlarından biri olan tehlikelerini öğrendi. Petrokimya te-
Firma 2003 yılında Berkeley'deki Ka- maksimumunun %90'ına (etanol üreti- ve sonunda baş bilim sorumlusu olan sisleri, çoğu fermantasyon tesisine
liforniya Üniversitesi'nden bir grup bi- miyle aynı düzeyde) çıkarmanın, süre- Sunil Chandran, Silikon Vadisi'ndeki göre 100 yıllık bir avantaja sahip an-