Page 36 - ChemLife Sayı 14

aktivitesine bağlı olarak besin hayvanlarının atıkları gelmek- nüfusumuzun ise 80 milyon’a değişkenlik göstermektedir. Bu
elementlerinin elverişliliğini tedir. Bunlar organik madde yakın olduğu varsayılırsa, yılda nedenle topraklara uygulanma-
ve alımını artırması nedeniyle, olmaları yanında önemli birer yaklaşık 22 milyon ton organik dan önce arıtma çamurlarının
sürdürülebilir tarım uygulama- besin elementi kaynağıdır. atıktan da 11 milyon ton kaliteli öncelikle kimyasal özelliklerinin
larında toprak yönetimi; TOM Türkiye hayvan varlığı dikkate kompost üretilebilir. belirlenmesi gerekmektedir.
miktarını koruyan ve iyileştiren alındığında 87 milyon ton olgun Bitki ve şehir atıklarından üre- Özelikle hangi topraklara, hangi
uygulamalara dayanmaktadır. gübre üretilebilir, üretilen olgun tilecek kompostun topraklara oranda uygulanması gerektiği-
Toprak verimliliğinin artırıl- gübre 3 milyon hektar alanda uygulanarak TOM içeriğinin nin belirlenebilmesi için, çamu-
ması ve gelecek kuşakların kullanılarak yetiştirilen bitkilerin artırılmasıyla toprak sağlığının run içerdiği toplam ve yarayışlı
gıda güvenliğini tehdit eden verim ve kalitelerinin artırıl- korunması ya da iyileştirilmesi- N ve P miktarı mutlaka dikkate
toprak bozulumunun önlen- ması sağlanabilir fakat çeşitli nin yanında toprağın su tutma alınmalıdır.
mesi için sürdürülebilir tarım nedenlerle söz konusu kaynak- kapasitesinin artmasıyla sağ-
uygulamalarının yaygınlaşması, lar doğru ve etkin bir şekilde lanacak su tasarrufu ile içerdiği Arıtma çamurlarının topraklara
bunun için de TOM düzeyinin kullanılmamaktadır. besin elementleri nedeniyle uygulanmasında çamur özellik-
artırılmasında kullanılabilecek kimyasal gübre kullanımının lerine bağlı olarak kimi sakınca
organik madde kaynaklarının Hayvansal atıklar genellik- azalacak olmasından dolayı ve sınırlamalar bulunmaktadır.
etkin olarak değerlendirilmesi le kontrolsüz yığınlar haline önemli miktarda ekonomik Bu nedenle 3 Ağustos 2010 tarih
gereklidir. getirilmekte ve büyük oranda kazanç da elde edilebilecek- ve 27661 sayılı “Evsel ve Kentsel
anaerobik ve uzun süren ayrış- tir. Örneğin; Şanlıurfa Harran Arıtma Çamurlarının Toprakta
Organik madde kaynaklarımızı tırma işlemi sonrasında tarımsal Ovası’ndan yıllık 3.900.000 ton Kullanılmasına Dair Yönetmelik”
etkin olarak değerlendirdiğimiz- alanlarda organik gübre olarak tarımsal organik atığın değer- çıkarılmıştır. Bu yönetmelikte,
de yılda yaklaşık 112 milyon ton kullanılmaktadır. Kontrolsüz lendirilerek topraklara uygulan- topraklara uygulanmasına
organik gübre elde edilebilecek- anaerobik yığınlardan küresel masından (organik maddenin ilişkin çok sayıda kısıt bulunma-
tir. Bu organik gübreler ve yeşil ısınmanın sorumlusu olarak ağırlığının %30’u oranında su sına rağmen arıtma çamurları
SEKTÖREL
gübreleme ile her yıl işlemeli kabul edilen sera gazlarından depolayacağı, organik madde- düzensiz ve kontrolsüz olarak
tarım yaptığımız alanların yak- biri olan metan açığa çıkmakta, nin %55’inin karbon ve organik kullanılmaktadır. Arıtma çamur-
laşık %25’ini oluşturan 5 milyon uzun süren ayrışma ve yıkanma karbon:azot:kükürt:fosfor larının düzensiz ve kontrolsüz
hektar araziye organik madde yoluyla bitki besin elementleri oranlarının 100:10:1,5:1,5 olduğu kullanımları önlenmeli, toprak
ilavesi yapılarak toprakların kaybolmakta, mikrobiyolojik varsayılarak) 2017 yılı fiyatlarıy- ekosistemi, çevre ve insan
verim potansiyeli, yetiştirilen dezenfeksiyon da sağlanama- la elde edilecek kazancın 2.663 sağlığına yapabileceği olum-
bitkilerin verim ve kalitelerinin maktadır. Bu nedenlerle gübre milyon TL’ye ulaşacağı hesap- suzlukların önüne geçilmesi için
artırılması sağlanabilecektir. olarak etkinliği azaltmakta ve lanmaktadır. arıtma çamurlarının topraklar-
Bunun gerçekleştirilebilmesi çevre kirliliğine yol açmaktadır. da kullanımına ilişkin çakılı, çok
için, üreticiler, toprağın organik Bu atıkların uygun olmayan Atık Su Arıtma Çamurları; çevre yıllık denemeler yürütülmelidir.
madde içeriğinin önemi, top- koşullarda bekletilmesi ya da bilincinin artmasıyla birlikte Yeşil Gübreleme; bitkilerin
raklarında kullanabilecekleri araziye gelişi güzel uygulanması kurulması ve çalışması zorunlu ihtiyaç duydukları azot, mineral
organik madde kaynakları ve sonucu, yıkanma ve buharlaş- hale gelen arıtma tesislerinde, gübrelerin toprağa verilmesi ile
36 bunların kullanma şekilleri hak- ma ile önemli miktarda besin atık suların arıtılmasından geri- karşılanabildiği gibi, atmosfer
kında bilgilendirilmelidir. elementi kaybolmakta,toprak ye kalan arıtma çamuru miktarı azotunun bakterilerce toprağa
verimliliği ve tarımsal üretim giderek artmaktadır. Günümüz- bağlanması ile de karşılanabil-
TOM’nin artırılması için açısından beklenen yarar tam de doğal çevrenin korunması mektedir. Bitkiler ve mikroor-
Organik Madde Kaynakları olarak sağlanamamaktadır. ve sürdürülebilir olarak devam ganizmalar atmosferde %78
değerlendirilmelidir. Bunun yanı sıra yüzey ve yer edebilmesi için arıtma çamurla- oranında bulunan N2 gazından
altı su kaynaklarını da kirlete- rının çevreyle uyumlu bir şekilde doğrudan yararlanamazlar.
Topraklarımızın organik madde bilmektedir. Hayvansal atıkların bertaraf edilmesi büyük önem Ancak bazı mikroorganizma
içeriğini artırmak için kulla- havasız ortamda çürütülerek taşımaktadır. grupları atmosferdeki serbest
kimya teknolojileri gazetesi I I www.chemlife.com.tr
nılabilecek kaynaklar; 1-Anız, biyogaz üretilmesi , biyogazdan azot gazını bağlayarak bitkilerin
2-Hayvan Gübresi, 3-Bitkisel enerji elde edilmesi, arta kalan Organik kaynakların yeterli yararlanabildiği amonyak
Atıklar ve Gıda Endüstrisi Atıkla- maddelerin de organomineral düzeyde sağlanamaması ve bu formuna çevirirler. Bu olay
rı, 4- Atıksu Arıtma Çamurları gübre olarak kullanılması, fay- kaynakların sınırlı olması halin- biyolojik azot fiksasyonu olarak
5-Yeşil gübreleme, 6- Leonardit, daları kadar çevresel zararların de, atık su arıtma çamurlarının tanımlanmaktadır. Doğada azot
7- Biyokömür olarak sıralana- önlenmesi için de iyi bir atık kullanılması bir alternatif olarak bağlayıcı mikroorganizmalar,
bilir. yönetimi olarak görülmektedir. gözükmektedir. Arıtma çamur- özellikle Rhizobium spp. bak-
Bitkisel, Gıda Endüstrisi ve ları içermiş oldukları organik terilerinin baklagil bitkileri ile
Anız ; topraklarımızın en önemli Kentsel Organik Atıklar; park madde nedeniyle başlangıçta ortak yaşamı sonucu gerçekleş-
organik madde kaynaklarının ve bahçelerde dökülen ağaç toprakların yetersiz organik tirilen biyolojik azot fiksasyo-
başında gelmektedir. Ancak yaprakları, budama atıkları, madde kapsamlarında artış nunun önemi gün geçtikçe art-
yakılmasının yasaklanmış ve ya- biçilen çim atıkları, sera üretim sağlamaktadır. Ayrıca içerdik- maktadır. Azot fiksasyonunda
kanlara ceza yaptırımı olmasına atıkları, meyve veya tohumları leri N ve P başta olmak üzere rol oynayan mikroorganizmalar,
karşın, her yıl yaklaşık olarak 12 alınmış bitki sap ve artıkları, kimi besin elementleri içeriği mineral azot girdisini azaltarak
milyon hektar tahıl ekim alanı- bozulmuş yem, saman ve silaj nedeniyle de bitki gelişimini ve hem daha ucuz yolla toprağa
mızın en az %25’inde (3 milyon atıkları “kompost” hale getirile- toprak verimliliğini artırabile- azot kazandırmakta, hem de
ha) anız yakılmaktadır. Yapılan rek topraklara uygulanabilir. cek uygun bir materyal olarak mineral azotun sebep olabilece-
çalışmalar, hektar başına anız düşünülmektedir. Ancak arıtma ği sorunları en aza indirmekte-
miktarının ortalama 3.29 ton Bitkisel üretim sonrasında çamurları bitki besin elementleri dir. Baklagillerle toprağa fikse
olduğunu göstermektedir. Bu yaklaşık 12.8 milyon ton organik içeriğinin yanı sıra çevreye za- edilen azot miktarı yılda 70-300
durumda her yıl yaklaşık 10 mil- atık açığa çıkmakta ve bunların rarlı toksik elementler, patojen kg/ha’dır. Üçgül, fiğ, yonca gibi
yon ton anız yakılmaktadır. büyük bölümü heba olmaktadır. mikroorganizmalar ve parazitik yem bitkileri yeşil gübrelemede
Öte yandan ülkemizde kişi ba- organizmaların yumurtalarını öne çıkan bitkiler olarak dikkat
Hayvan Gübresi; organik şına günde 1.5 kg çöp oluştuğu da içermekte, içerikleri elde edil- çekmektedir. Tahıl-nadas
madde kaynaklarının başında bildirilmektedir. Bu çöpün yarı- dikleri atık suyun özellikleri ve sisteminin uygulandığı organik
büyükbaş, küçükbaş ve kümes sının organik karakterli olduğu, uygulanan işlemlere bağlı olarak madde bakımından fakir, kurak