Page 24 - ChemLife Sayı 25

incelenmiş ve insani tüketim yetersizdir. 9. Halkın sağlığını korumak, katkı maddesine izin verilir.
için kesinlikle güvenli olduğu sağlık üzerinde zararlı olan Bir gıda maddesi ne kadar
kanıtlanmış demektir. E kodu 2. Birçok gıda maddesinin faktörleri tespit ederek fazla işlenirse, o kadar fazla
o maddenin onaylandığının ambalaj ve etiketleri, ortadan kaldırmak, bireylerin katkı maddesi onaylanır
ve güvenli olarak kabul içerdikleri katkı maddeleri dirençlerini arttırmak, sağlık ve kullanılır. Şekerleme,
edildiğinin göstergesidir. konusunda tüketiciye yeterli durumlarını devamlı olarak tuzlu atıştırmalıklar, aromalı
açıklama yapmamaktadır. izlemek, hastalıklara erken içecekler ve tatlılar, çok
Avrupa Birliği ülkelerinde tanı koymak ve etkin bir sayıda katkı maddesinin
kullanımına müsaade edilen 3. Katıldığı belirtilen şekilde tedavilerini sağlamak kullanımına izin verilen
her gıda katkı maddesine maddelerin ise; miktarlarının ayrıca halkı sağlık konusunda bu işlenmiş gıda ürünleri
bir”E” numarası verilmiştir. etiketlerdeki beyanlara eğiterek bilinçlendirmek kategorisine giren bazı
Numaranın başındaki ve mevzuata uygun devletin görevidir. ürünlerdir.
“E”, EU (Avrupa Birliği)’ni olup, olmadığı şüphelidir.
simgelemektedir. Yanındaki Denetimsizlik, yasalardaki 10. Çevrenin ve gıdaların, GKM’lerinin (gıda katkı
rakam ise o katkının boşluklar ; tağsiş nedeni. sürekli ve etkin bir şekilde maddeleri) sağlık üzerindeki
fonksiyonel sınıfı ile ilgilidir. kontrolü hem halkın hem de etkilerini ortadan kaldırmak veya
4. Halkın çoğunluğu tükettiği üreticinin yararınadır. en aza indirmek için şu noktalara
Birleşmiş Milletler Gıda gıdalarda katkı maddesi dikkat etmek gerekir. (!)
ve Tarım Örgütü (FAO) ve olduğundan habersizdir. DOĞAL VE SUNI IÇERIK
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Halk; katkı maddelerinin MADDELERI ARASINDAKI * Gıda üreticileri
BİLİMSEL
kanalıyla yetkili otorite kabul konulma nedeni, yararı ve FARK NEDIR? DOĞAL bilinçlendirilerek üretimde
edilen JECFA, EFSA ve FDA fazlasının zararı konusunda OLARAK ÜRETILEN BIR kullanılması zorunlu olan katkı
bu onayları veren kuruluşların hiçbir eğitim kanalı ile bilgi IÇERIK, YAPAY OLARAK maddelerinin önerilenden
başında yer almaktadır. edinememektedir. ÜRETILEN BIR IÇERIKTEN fazla kullanması önlenmelidir.
DAHA MI GÜVENLIDIR? * Tüketici, özellikle adölesan,
Ülkemizde de kullanılan 5. Gıda imalatçılarının bir gebe, emzikli kadınlar ve
E-kodları Avrupa Birliği’nin bölümü mamullerine gereksiz Doğal bileşenler, doğal çocuklar GKM’leri ve zararları
ilgili sağlık/gıda otoritelerinin yere katkı maddesi koyma kaynaklardan elde edilir konusunda aydınlatılmalıdır.
gerekli güvenlik testlerinden isteğindedir ve bu isteklerini (örneğin, soya fasulyesi * Tek yönlü beslenmeden
geçmiş ve tüm spesifikasyonu sağlamak için ilgili mercilere ve mısır, ürün tutarlılığını kaçınılmalı, yeterli ve dengeli
belirlenmiş gıda katkılarına baskı yapmaktadırlar. korumak için lesitin sağlar; beslenme sağlanmalıdır. *
verilen kodları gösterir. pancarlar, gıda renklendirmesi Günlük diyetin ancak çok
24
Bir güvenliğin ifadesidir. 6. Katkı maddelerinin olarak kullanılan pancar tozu az bir bölümü hızlı hazır
Bu kodlarda her yüz’lü mevzuatlarının sağlar).Diğer içerikler doğada yemeklerden oluşmalı
grup bir kullanım grubunu hazırlanmasında, bilimsel bulunmaz ve bu nedenle veya mümkünse hızlı hazır
temsil eder (100-199 arası verilere ve uzmanların yapay içerik olarak sentetik yemeklerden kaçınılmalıdır. *
renklendiriciler, 200-299 görüşlerine ne ölçüde değer olarak üretilmeleri gerekir. Tüketicinin sağlıklı gıdalarla
koruyucular gibi). verildiği bilinmemektedir. Ayrıca, doğada bulunan beslenme, bilinçlendirilme
bazı içerik maddeleri yapay ve korunma hakkı yerine
1. Renklendiriciler E100-180 7. Türkiye’de gıdaların olarak üretilebilir ve doğal getirilmelidir. * Tüketici,
kimya teknolojileri gazetesi I I www.chemlife.com.tr
2. Koruyucular E200-297 sağlıklı olması, tüketicinin her benzerlerine göre daha saf gıdaları alırken gıdanın raf
3. Antioksidanlar E300-321 yönden korunması ile ilgili ve daha tutarlı kalitede daha ömrüne ve içeriğine mutlaka
4. Emülsifıyer ve tüm hizmetleri yürütecek ekonomik olarak üretilebilir. dikkat etmelidir. * Adresi
Stabilizatörler E322-500 güçlü ve bağımsız olarak Örneğin, C vitamini (askorbik belli olmayan gıda üreticileri
5. Asit-baz sağlayıcılar E500-578 çalışabilecek bir kurum henüz asit) bir portakaldan denetim altına alınmalı
6. Tatlandırıcılar, koku kurulamamıştır. elde edilebilir veya bir ve denetim mekanizması
verenler E620-637 laboratuvarda üretilebilir. iyileştirilmelidir. * Adresi
7. Geniş amaçlı GKM E900- 8. Türkiye’de gıda kontrolü Gıda katkı maddeleri, doğal ve üretim kalitesi belli
927 çok çeşitli kuruluşlar veya yapay olarak türetilmiş olmayan maddeler sadece
tarafından yürütülmektedir. olmalarına bakılmaksızın aynı fiyat kaygısından dolayı
TÜRKIYE’DE GIDA KATKI Sağlık Bakanlığı, Gümrük ve katı güvenlik standartlarına tüketilmemelidir.
MADDELERINE YAKLAŞIM: Tekel Genel Müdürlükleri, tabidir.
Türk Standartları Enstitüsü, KULLANIM AMACINA
1. Türkiye’de GKM’leri ile TÜBİTAK ve üniversiteler TÜM GIDA MADDELERINDE GÖRE GIDA KATKI
ilgili mevzuatlar, WHO/ gıda kontrolü konusunda KATKI MADDELERI MADDELERI
FAO tarafından açıklananlara çalışmalar yapmaktadırlar. KULLANILABILIR MI?
uygun olmasına rağmen; Bazen yaptıkları çalışmalar 1. RAF ÖMRÜNÜ
gıdalardaki birçok katkı üretici, imalatçı ve hatta Bazı gıda maddelerinde UZATANLAR
maddesinin çeşit ve tüketici açısından olumsuz katkı maddelerinin kullanımı (KORUYUCULAR)
miktarını, geçerli yöntem ve sonuçlar doğurmaktadır. Bu çok sınırlıdır. Süt, taze
tekniklerle analiz edebilecek nedenle kontrol hizmetlerinin meyve ve sebzeler, taze et a. Antimikrobiyaller (nitrit,
laboratuvarlar hem sayıca tek bir kuruluş tarafından ve su gibi işlenmemiş gıda nitrat, benzoik asit, propionik
hem de teknik açıdan yürütülmesi en doğrusudur. maddeleri için sadece birkaç asit vb.):Besinleri bakteri,