Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime, bu yıl 12’incisini gerçekleştirdiği “Türkiye Ar-Ge 500 Araştırması” ile Türkiye’nin Ar-Ge çalışmalarına ışık tutarak iş dünyasına rehberlik ediyor. Son yıllarda Türkiye’de önemli bir ivme kazanan Ar-Ge çalışmalarını ve bu alandaki gelişmeleri takip etmek için Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime’ın 2013 yılında başlattığı Türkiye Ar-Ge 500 Araştırması önemli bir veri kaynağı olma özelliğini sürdürüyor.

Bu yıl 12’incisi hazırlanan raporda, Ar-Ge yatırımları ve çalışmalarında yine savunma sanayinin yükseliş gösterdiği gözlendi. 500 firmanın 2024 yılında Ar-Ge yatırımlarına toplamda 183 milyar 919 milyon TL bütçe ayırdığını gösteren araştırmanın liderlik koltuğunda 51,5 milyar TL’lik Ar-Ge harcaması ile TUSAŞ Türk Havacılık yer aldı. TUSAŞ Türk Havacılık’ı, sanayinin diğer önemli isimleri olan Aselsan (31,9 milyar TL) ve Roketsan (6,7 milyar TL) takip etti.

Ar-Ge Araştırma Yayınında Yenilikler 

Ekonomi ve iş dünyasına 12 yıldır ayna tutan ‘Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması’, bu yıl kapsamını genişleterek yeni ismiyle ‘Ar-Ge 500 Araştırması’ olarak kamuoyunun karşısına çıkıyor. 

Türkiye Ar-Ge 500 Araştırması, bu yıl ilk kez Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından onaylı tasarım merkezlerini de markajına alarak söz konusu merkezlerin harcama ve istihdam verilerini de kapsayarak çok daha zengin bir içerik sunuyor. Böylece rapor yalnızca Ar-Ge merkezlerini değil, tasarım odaklı inovasyon süreçlerini de tüm ayrıntılarıyla mercek altına alıyor.

Fikri mülkiyet alanında ise dikkat çekici bir yeniliğe gidildi: Bitki ve ıslahçı hakları artık ayrı bir kategoride değerlendirildi. Önceki yıllarda genel patent sıralamasında yer alan tohum patenti sahibi firmalar, bu yıl özel olarak ‘Bitki ve Islahçı Hakkı’ başlığı altında listelenerek alandaki gelişmeler daha görünür kılındı.

Türkiye'nin Ar-Ge Yıldızları DÜnya Sahnesinde Parlıyor

Araştırmaya katılan şirketler; Ar-Ge harcamalarından personel sayısına, Ar-Ge merkezlerinden patent, faydalı model, tasarım ve marka tescillerine kadar geniş bir yelpazede sundukları verilerle, Türkiye’nin Ar-Ge ekosistemindeki ilerleyişini ve rekabet gücünü gözler önüne seriyor. Bu kapsamlı çalışma, yalnızca ülkemizin Ar-Ge alanındaki görünürlüğünü artırmakla kalmıyor, aynı zamanda şirketlere kendi performanslarını hem ulusal hem de uluslararası ölçekte duyurma imkânı sağlıyor. Böylece Ar-Ge kültürüne yönelik farkındalığın yükselmesine ve yenilikçi yatırımların daha da teşvik edilmesine güçlü bir zemin hazırlanıyor.

Ar-Ge 12 Yıldır Mercek Altında 

Türkiye Ar-Ge 500 araştırması, firmalarımızın performansını yalnızca ülke içinde değil, dünya sahnesinde de görünür kılacak güçlü bir referans kaynağı niteliğinde hazırlanıyor. Türkçe ve İngilizce olarak yayımlanan rapor, uluslararası basın ve küresel fikir liderleriyle paylaşılıyor. Bugüne kadar binlerce firmanın dahil olduğu araştırma, 12’inci yılına girerken “Türkiye’de Ar-Ge hafızasını yaratmak” vizyonunun gerçekleştirilmesinde önemli adımlardan biri olarak görülüyor. 

Türkiye'nin Ar-Ge performansının, son yıllarda önemli bir iyileşme gösterdiği görülüyor.  Bu iyileşmede, hükümetin artırdığı teşvikler ve geliştirdiği destek mekanizmalarının  yanı sıra, özel sektörün küresel rekabette yenilikçiliğin taşıdığı stratejik önemi kavrayarak, yatırımlarını Ar-Ge’ye yönlendirmesi belirleyici oldu.

Türkiye Ar-Ge’deki Yükselişini Her Sene İleriye Taşıyor

Türkiye Ar-Ge 500 Araştırması, her yıl olduğu gibi bu döneminde de bir önceki yılın Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma, Kamuoyunu Aydınlatma Platformu’nda Ar-Ge datalarını açıklayan firmalar ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı onaylı Ar-Ge merkezi olan firmalara iletilen anketlere verilen yanıtlar ile hazırlandı. Türkiye ekonomisinin lokomotifi olan Ar-Ge yapan firmalar hakkında yapılan, doğru kaynaklara ve verilere dayalı tek araştırma olan Turkishtime Türkiye Ar-Ge 500 Araştırması, firmalarımızın Ar-Ge performansını tüm Türkiye’ye ve dünyaya anlatacak etkin bir referans kaynağı oluşturdu. Firmaların 2024 yılında Ar-Ge harcamaları, 2025 yılı için planlanan Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge personel sayısı, 2024 yılında Ar-Ge merkezlerinde alınan; patent sayısı, faydalı model sayısı, tasarım tescil sayısı, marka sayısı Ar-Ge 500 araştırmasının temel datalarını oluşturdu.

Ar-Ge 500’ün Lideri TUSAŞ Oldu

Ar-Ge alanında kaydedilen toplam büyümenin en güçlü lokomotifini, teknolojik atılımları ve stratejik yatırımlarıyla öne çıkan savunma sanayi firmaları oluşturuyor. Bu firmalar yalnızca sektörel hacmi büyütmekle kalmayıp, aynı zamanda yenilikçilik kültürünü besleyen ve Türkiye’nin küresel rekabet gücünü artıran başlıca itici güç konumuna yükseliyor. 

TUSAŞ, 2023 yılında 28,2 milyar TL Ar-Ge harcamasıyla bir önceki seneye oranla iki katından daha fazla Ar-Ge harcamasıyla dikkat çekmişti. 2024 yılında ise 51,5 milyar TL harcama ile Ar-Ge alanına yaptığı yatırımları yine bir üst seviyeye çıkardı. 

Son iki senedir listenin ikinci sırasında Aselsan yer alıyordu. Aselsan bu sene de istikrarını bozmadı. 2024 yılında 31,9 milyar TL’lik harcama ile yine listedeki konumunu korudu. 2023 yılı ile karşılaştırıldığında Aselsan’ın 2024 yılında Ar-Ge harcamalarında artış olduğu görüldü. 

Listenin üçüncü sırasında ise yine savunma sanayinin öncü aktörlerinden Roketsan yer aldı. 2023 yılında Ar-Ge faaliyetleri için 4,2 milyar TL’lik kaynağı seferber eden firma, 2024’te bu rakamı 6,7 milyar TL’ye yükselterek istikrarlı büyümesini sürdürdü ve üçüncü sıradaki konumunu pekiştirdi.

Geçtiğimiz sene 5,3 milyar TL’lik harcama ile üçüncü sırada yer alan otomotiv sanayinin güçlü oyuncularından Ford, Ar-Ge yatırımlarını 6,2 milyar TL’ye çıkartmasına rağmen bu yıl dördüncü sıraya geriledi. 

En Çok Ar-Ge Projesi Üreten Firma; ASELSAN

Listede ilk 100’e giren firmalar arasında en çok Ar-Ge projesi üreten firma 1028 proje ile Aselsan oldu. Listede Ar-Ge'de en fazla proje üreten ilk 10 firmaya bakıldığında Aselsan’ın ardından sırasıyla; World Medicine (568), Deva Holding (277), Petlas Lastik (184), Roketsan (162), Dyo (151), Vem İlaç Sanayi  (141), Havelsan (129), Humanis (126) ve Asaş Alüminyum (122) yer aldı.

Kadın İstihdamında Artış Var Ama Yeterli Değil 

Ar-Ge merkezlerindeki kadın istihdam sayısında, yüksek Ar-Ge yatırım tutarları ile tutarlı olarak en yüksek kadın istihdamı 1.889 kişi ile Aselsan birinci sırada ve hemen ardından 1.121 kadın çalışan ile TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayii ikinci sıradaki yerini alıyor. Geçen sene kadın istihdam sayısı olarak listede dördüncü sırada yer alan Roketsan, 2024 yılında 576 kadın çalışan ile üçüncü sırada yerini alıyor. Listenin dördüncü sırasında 554 kadın çalışanla Turkcell boy gösteriyor, listeyi beşince sırasında 475 kadın çalışanla Logo Yazılım takip ediyor. Listenin altıncı sırasında Havelsan (413), yedinci sırasında Deva Holding (321), sekizinci sırasında Akgün Bilgisayar (242), dokuzuncu sırasında Tusaş Motor Sanayii (238) yer alıyor. Huawei ise 170 kadın çalışanla listeye 10. sıradan girmeyi başarıyor. 

Ulusal Patent Sayısına Göre İlk 10

Ar-Ge merkezinde alınan ulusal patent sayısına göre firmalar incelendiğinde birçok başlıkta liderliği elinde bulunduran Aselsan’ın 146 ulusal patent sayısı ile burada da ilk sırada olduğu görülüyor. Aselsan’ın ardından bu alandaki ilk 10 firma ise şu şekilde ilerliyor; Mercedes Benz (126), Turkcell Teknoloji Araştırma ve Geliştirme (94), Tırsan Treyler (63), Tusaş Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (49), Havelsan (47), Roketsan (27), Eczacıbaşı Yapı Gereçleri (24), Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları (16) ve Hema Endüstri (15).

Tasarım Tescilleri Odakta

Yapılan araştırma kapsamında 2024 yılı içinde tasarımlarını tescil ettiren firmaların başında 367 tescil ile Doğanlar Mobilya geliyor. Listenin ikinci sırasında 176 tasarım tescili ile Yataş, üçüncü sırasında ise 112 tasarım tescili ile Kilim Mobilya yer alıyor. Bu alandaki ilk 10 firma ise şu şekilde ilerliyor; FNSS Savunma (99), Bursalı Tekstil Sanayi (96), Çilek Mobilya (95), Kaleseramik Çanakkale Kalebodur Seramik (78), Oyak & Renault Otomobil (38), Borsan Kablo Elektrik Aydınlatma (35), Türkiye Şişe ve Cam (34).

Bitki Islahçı Hakkı

Bitki ıslahçı hakları, tarımda inovasyonu teşvik eden en kritik fikri mülkiyet araçlarından biri. Ar-Ge 500 Araştırma Raporu’nun bu sene yer verdiği bu alanda ön plana çıkan firmalar arasında Yüksel Tohum 23 bitki ıslahçı hakkı ile listede başı çekiyor. İkinci sırada İstanbul Tarım Sanayi (7) yer alırken üçüncü sırayı Multi Tohum Tarım Sanayi (6) ve Anamas Tarım (6) birlikte paylaşıyor. Dördüncü sırada Antalya Tarım Üretim (4), beşinci sırada ise Tekfen Tarımsal Araştırma (2) bitki ıslahçı hakkı ile yer alıyor.

Liste ve kırılımlar için; https://turkishtimedergi.com/arge500/