İTÜ Kimya Bölümü Akademisyeni Prof. Dr. Yusuf Yağcı'dan Alzheimer Tedavisinde “Mükemmel İnovasyon"
“Çocukluk Çağı Alzheimer”ı olarak bilinen Niemann-Pick Tip C (NP-C) hastalığı, yapılan araştırmalara göre AB’de 100.000 kişiden 1’inde görülen bir genetik bozukluk olarak biliniyor. Hastalık, kolesterol trafiğini düzenleyen, geri dönüşümünü veya yeniden kullanımını sağlayan proteinin işlevini bozuyor. Bu da beyin, karaciğer ve dalakta kolesterol birikmesine sebep oluyor. Biriken kolesterol beyin hasarına ve kaçınılmaz olarak bilişsel beceriler ve haraketliliğin azalmasına neden oluyor. Tipik olarak çocukluk döneminde teşhis edilen NP-C yaşamın ikinci veya üçüncü on yılında ise hayatı tehdit edecek seviyeye hızla ilerliyor. Bilim dünyası ise hastalığın tedavisi için çözüm yolları arıyordu. Bu noktada çözüme önemli bir katkı da Avrupa Birliği Horizon 2020 Marie Skłodowska-Curie Programı kapsamında İTÜ tarafından geliştirilen NanoMop projesinden geldi. Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Yağcı koordinatörlüğünde, Dr. Antonino Puglisi tarafından gerçekleştirilen projede, doğal olarak oluşan şekerlerden olan Siklodestrinler’in (CD’lerin) kolesterolü uzaklaştırma yeteneklerine dikkat çekerek hastalığın tedavisindeki potansiyelini inceledi. Özellikle beyinde kolesterol oluşturması sebebiyle bebek veya çocukluk çağı Alzheimerı hastalığına çare oluşturması için “β-Cyclodextrin” (β-CD) maddesi içeren polimerik nano tanecikler oluşturmak üzere sentetik bir yöntem geliştirildi. İTÜ’lü bilim insanları, CD’leri daha büyük makromoleküler yapılara gömülme suretiyle sorunu çözmenin mümkün olduğunu ”pH-responsive polymer nanoparticles as potential therapeutic tools for cholesterol-associated diseases” adlı yayınlanan çalışmayla gösterdi.
Nanomop Avrupanın İnovasyon Radarına Girdi
İTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Yağcı ve Dr. Antonino Puglisi, CD’lerin töraptik etkisiyle ilgili yaptığı çalışma ile AB Komisyonunca “excellent innovation” (“mükemmel buluş”) olarak seçildi ve 20 Temmuz 2020 tarihi itibariyle İTÜ ile diğer kurumların destekli projeleri Avrupa Araştırma Birliği’nin İnovasyon Radarı’nda yerini alacak.
Biyolojik uygulamaları Oxford’da uzman bir grup tarafından halen sürdürülen buluş, β-CD maddesi hafif asidik ortamda polimerden ayrılarak halkalı yapısıyla kolesterolü içine almakta ve dışarı atılmasına olanak sağlamaktadır. Genellikle β-CD maddesi moleküler büyüklüğü nedeniyle beyinde olan bariyeri (Brain Barier) aşamamakta ve kan yoluyla verilememektedir. İTÜ’de gerçekleştirilen çalışmalarda bu madde polimer yapısına bağlanmış ve nano tanecik haline getirilebilmiştir. Boyutunun küçüklüğü nedeniyle bu bariyeri aşabilir ve çok hafif asidik ortamda, β-CD nano tanecikten ayrılarak bağımsız halde kolesterolü yapısına alarak ortamdan uzaklaştırılabilir.
Avrupa Birliği tarafından kabul edilen ve American Chemical Society tarafından Biomacromolecules dergisinde 2019 yılında (BioMacromolecules, 2019, 20, 10, 4001-4007 https://pubs.acs.org/doi/pdf/10.1021/acs.biomac.9b01083) yayınlanan bu araştırmaya 20 Temmuz 2020 tarihi itibariyle http://www.innoradar.eu/ adresinden ulaşılabilecektir.
Yusuf Yağcı Ve Antonino Puglisi Kimdir?
Prof. Dr. Yusuf Yağcı İTÜ’de polimer kimyası alanında profesör olarak çalışmaktadır. Aktif olarak dahil olduğu pek çok ulusal ve uluslararası araştırma projesi bulunmaktadır. Prof. Dr. Yusuf Yağcı’nın çalışma grubu, karmaşık polimer yapılar, nanomateryal ve polimer karakterizasyonu konusunda güçlü bir altyapıya sahiptir. Türk Kimya Derneği şeref üyesi, Royal Society Fellow üyesi ve American Chemical Society üyesi olan Yağcı, 2016-2020 yılları arasında IUPAC’da (Polimer Bölümü) asli üyelik ve 46. IUPAC Dünya Polimer Bilim Kongresi’nin başkanlık görevini yürüttü. İTÜ’de Polimer Kimyası alanında araştırmalarıyla dünyada adından söz ettiren akademisyenimiz TÜBİTAK Bilim Ödülü, Elsevier Scopus Ödülü, Mustafa Parlar Onur Ödülü, Elginkan Vakfı Teknoloji Ödülü, Japonya Polimer Derneği Uluslararası Bilim Ödülü, Fotopolimer Bilim ve Teknoloji Ödülü - En İyi Makale Ödülü, Belçika Polimer Derneği Ödülü gibi ödüllerin yanı sıra 2019 yılında Alexander von Humboldt (AvH) Vakfı tarafından verilen Almanya’nın saygın bilim ödüllerinden Humboldt Araştırma Ödülü’ne de değer görüldü. Akademisyenimizin Google Scholar’da toplamda şu ana kadar H-indeksi 81, i10-indeksi 546 ve aldığı atıf sayısı 29500’ün üzerinde, 2015 yılından bugüne kadar ise H-indeksi 52, i10-indeksi 334 ve aldığı atıf sayısı 14118’dir.
Lisansı ve doktora derecelerini İtalya, Catania Üniversitesi’nden alan Antonino Puglisi doktora sonrası araştırmalarında Greenwich ve Sussex Üniversiteleri’nde devam etmiştir. Ardından, Oxford Nanopore Teknolojileri Ltd.’de uzman mühendis olarak çalışmıştır. Haziran 2017’de Türkiye’ye gelmiş, Nisan 2018 - Nisan 2020 arasında İTÜ’de Prof. Dr. Yusuf Yağcı ile birlikte kazandığı Marie Sklodowska-Curie Avrupa Topluluğu Projesi dahilinde, kolesterolü uzaklaştırma yetenekleri olan siklodestrinler içeren polimerlerin geliştirilmesi konusunda araştırmalarını tamamlamıştır.
